Wilijo w Łabyndach

Pyrsk Pierony !

Dzisiej chca sam troszka porozprawiac jak to bouo i jeszcze je u nos w Łabyndach na Wilijo. Napewno w kożdomu bouo to konsek inaczyj , ale tysz kożdy znondzie sam cosik co i u niego w doma tak samo abo podobnie wyglondauo. Przodki cza bouo już pora dni zawczasu chycic sie za sprzontanie w doma i kole doma. Cza bouo tysz geszynki pokupowac do kożdego i nakupić wszysko do jedzynia. Kery niy pamiynto tego stonia za karpiym abo mielynia maku (?) Niykere mieli chlywik, to i huwa abo huwika sie biouo. No ja, kokot, ynta abo gynś to bouo przeca normalne. Przi inkszych domach chowane bouy kroliki, to i tukej bouo co na swiynta do jedzynio.

Kupowauo sie tysz szinka, wuszt a niykedy hazoka abo fazana. Te dwa ostatnie to potym wisiauy za oknym . Bajtle szli z fatrym kupić choinka (chrisbaum) - ale niy ino kupić, cza bouo tysz wybrac ta nojfajniejszo. Potym fater jom fajnie nasztynglowou do stojoka a bajtle robiyli fajny szmuk, kery mogli same wiyszac na choinka razym z lametom, kulkami (bombkami) i inkszymi fajnymi ozdobami. Downiyj niy bouo lampkow ino sie w takich zielonych, zrobionych z blachy, "żabkach" przipinauo świyczki na gauynziach od choinki. Co my jeszcze lubiyli "za bajtla" robić, to bouo czaskanie orzechow. Bouy one poczebne do moczki i do piernikow. A przi tym "czaskaniu" to my se zawsze konsek pomaszkyciyli.

Niyszuo tysz zapomniec iść do spowiedzi, coby kożdy na świynta mog iść do komuni. Piyrszy i możno nojfajniejszy dziyń w kery sie fajrowauo to boua przeca już ta Wilija (Wigilia - lat. vigilia et vigiliae = czuwać i czuwanie). Sam se idzie dalyj porozprawiać jak to tyn dziyń we Wilija(o) wyglondou dalyj. Mama od rana już warzoua i sprzontaua . Warzouo sie moczka, makowki, kompot ze suszonych flaumow, zupa z karpia (abo ze przetartego grochu) ze grzankami, kapusta (kiszono) z grochym na maśle i kartofle na maśle sztamfowane.

Piykuo sie karpia (tysz na maśle). No, tak bouo u nos w doma, ale bouy i inksze ślonske warianty do wilijnego jedzynia. Niykere jedli ślydzia (harynka) z kartoflami i śmietanom, a niykere biouy ślonski wuszt. Wszyskego sam niy byda wymiyniou. Ale jednyj rzeczy niy poradza zapomnieć - siemiyniotki (!) Przed jedzyniym wszyske byli już pokompane i fajnie obleczone . Pod tylyrze dowauo sie po grosiku i łuski od karpia , kere kożdy potym nosiou w portmanyju couki rok na szczyńście . W tyn dziyń sie tysz niy wolno nerwować abo wadzić. Wszyske muszom od samego rana fajnie pomogać jedyn drugymu. Przi stole zanim sie siednom do jedzynio , to wszyske cuzamyn do kupy fajnie rzykajom (na guos) i dzielom sie opuatkym (oublatym) i życzyniami . Potym siadajom i żodyn niy wstowo, ino najwyżyj mama, coby cosik prziniyś z kuchni, jak bydzie cza - ale i tego sie uniko. Na stole stoi jedyn talyrz wiyncyj, kery je do symbolicznego gościa, abo inaczyj do Ponboczka.

Jak już wszyske se pojedzom to juzaś fajnie sie rzyko i potym bajtle "lecom" na plac obejrzeć, eli "Dzieciontko juz niy idzie". Kej przidom nazod (mama ich wouo i godo, co Dzieciontko możno już bouo u nich w doma) to szukajom geszynkow pod choinkom i wszyske je otwiyrajom. Kożdy cosik zawsze dostowo co se życzou a do tego i cosik do maszkycynia. Ach, ja cosik mi sie spomniauo - na stole je krziż i świyczki.

Couki dziyń sie niy oglondo telewizora i niy larmuje. Zaczyno sie z jedzyniym jak sie pokoże piyrszo gwiozdka na niebie. Potym gospodorz idzie do chlywika i dowo "gadzinie" i "bydlontkom" resztki ze stola i tysz im tam cosik zawsze powiy skuli świynta. W doma na koniec wszyske śpiywajom kolyndy. O dwanostyj w nocy idzie sie na Pasterka. Tysz o dwanostyj w nocy , jak kery chciou , to mog iść (ale blank ostrożnie) sprobować posuchać jak godajom "bydlontka" o tym jak je gospodorz oporzondzou couki rok i inksze take roztomaite.

No i to by bouo chyba na tela o naszyj ślonskyj Wiliji. Potym to już bouo(do nos bajtli) z gorki ze świyntami, ze Bożym Narodzyniym. We ślonskich domach boua i je dalyj jeszcze jedna tradycja. Je przeca naszo ślonsko betlejka (szopka , żuobek). Kolyndy sie śpiywauo nojczyńściyj, jak sie wszyske siedli, kole betlejki.We kościele sie szuo tysz obejżeć betlejka. Je jeszcze jedno piykno tradycja, kero mi sie nojlepiyj podobo - na wilija żodnego, o kerym sie wiy, niy zostowio sie samego, egal familia abo somsiod, zaproszo sie go na tyn dziyn do dom. Starouech sie sam wszysko spomnieć, jak zech cosik zapomniou to mi wyboczcie i sie niy gniywejcie.

A terozki wszyskim życza fajnyj , buogosuawionyj i szczyńśliwyj Wiliji, colkego Bożego Narodzynia i tysz takego samego Nowego Roku 2002.

Wasz "Szwager"

Pyrsk !