Gloria, Gloria in Excelsis Deo - eli koulyndowanie pou ślonsku
Dialekt jakou ślounsko gwara, łot pradziadof ślonskik, łostała sie f
drywnianyk kościoułkach.
A teroski se forsztelujcie (wyobraźcie) wielgo i kfalebno kfila, kiej
kajsik f ślounskej tradycyji eli to f Hajdukach Chourzofskik, eli f
Miechoufskim Bytoniu, eli f Ratiborskik Oustrougach byuo. Sfojom połstawa,
łodwaga i pousłuszyństfo pokazouwali chuopy kiej szli łoznajmioć poukoj
na ziymi. Śpiywajonc ta koulynda kroucyli ku kouściele,
pou ciymku s faklami:
1. śpiyfka Jouzefa Schnabel s Breslau - Niederschlesien
Transeamus usque Bethlehem
et audiamus hoc verbum
quod factum est
Maria et Joseph et Infantum
positum in praesepio,
Gloria, Gloria in Excelsis Deo.
Gloria et in terra pax hominibus
Bonae voluntatis, et in terra pax.
Transeamus et audiamus quod factum est
|
Kroucymy dou Betlyjym
iszby pousuchauć tegou słouwa
kiere sie proufdoum stałou
Isz Maryja i Jouzef s Dzieciountkym
soum w stajynce,
Kfaua,Kfaua na Wysoukouści Bougu
Kfaua na Ziymi a poukoj luckouści
Doubrou Woula, isz je poukoj na Ziymi
Kroucymy i słuchoumy cou prouwdoum jes.
|
Trouska skorzij poutulnie toumpałe frelki kiej sły łoznajmiać:
2.
Maria durch ein’ Dornwald ging,
Kyrie eleison
Der hat in sieb’n Jahr kein Laub getragen.
Was trug Maria unter ihrem Herzen?
Ein kleines Kindlein ohne Schmerzen
Da haben die Dornen Rosen getragen,
als das Kindlein durch den Wald getragen,
Jesus und Maria
|
Sła Maryja pszez ciyrniouwy
las
Kirie eleison
Kiery siedym roukow niy miou liścio
Cou niysie Maryja poud jyj sercym?
Małe dzieciountko z dumom i kfałom
Pszes co ciyernie sie roużyczkami powlykły
kiej to Dzieciountko pszes las niousła,
Jezus i Maryja (s 1517 roku)
|
3.
Es ist ein Ros entsprungen
Aus einer Wurzel zart,
wie uns die Alten sungen,
von Jesse kam die Art,
und hat ein Blümlein bracht
mitten im kalten Winter
wohl zu der halben Nacht. |
Mały pounczek roużycki nougle wyros
S jednego małego, zwountłego kourzynia,
Jak noum f staryk śpiyfkak
Łot Jessaja na tyn spousob,
i tag mały kfjotuszek wyros
f śroutku mrouźnyj zimy
Coukym f połouwce noucy. (s 1599 roku) |
F sztimungu groudniowyj atmousfery, niby to jag s Wieczorkowyk
zimouwyk łobrozeckof:
4.
Leise rieselt der Schnee,
still und starr ruht der See,
weihnachtlich glänzet der Wald,
Freue dich, Christkind kommt bald! |
Cichoutkou prousy śniyg
spoukojnie, zloudzouny spocywou se stouwek
W śfjontecnyj szacie je las,
Rauduj sie, Dzieciountko pszidzie chnet! |
Łot Czechof sło słychać kiej po gourkach z łouwieckami
pastuski sie gipko łuwijali:
5.
Kommet, ihr Hirten, ihr Männer und Frau’n
Kommet, das liebliche Kindlein zu schau’n
Christus, der Herr, ist heute geboren,
den Gott zum Heiland euch hat erkoren
Fürchtet euch nicht. |
Pszićcie, tszody, wy chłoupy i koubiyty
Pszićcie, łukouchane Dzieciontko łobocyć
Nas Ponbouczek dzisioj sie naroudził,
Iszby dou Buoga f niebiosy nos wnious
I nicegou se nie łobouwiejcie. |
6.
Heilige Nacht, die Sterne hell erstrahlen
ein großes Wunder wird wahr heute Nacht.
Hirten im Feld erscheint ein Bote Gottes,
und große Freunde hat dieser gebracht.
Ein Hoffnungsstrahl erfüllt die ganze Erde.
Für alle scheint das neue, helle Licht.
Fallt auf die Knie und hört die Engel singen
O heilige Nacht, der Jubel laut erschalt. |
O śfiynta Noc,gwjozdki jasno promiyniujom
Wielgi cud stou sie naprouwda tyj noucy
Pastuchom f poulu sie pokouzoł i łouznajmił
Pszes cou wielgou noum radouść pszinious.
Proumyk noudzieji wypołnił cołki śfjat.
Dou nous wszyckik nouwe josne doł śfjatło.
Padni na koulana i suchej śpiywu aniołof:
O śfjynta Nocy, tyn jubel gwarko dźwiyncy |
7.
Go tell it on the mountain
Over the hills and ev´ry where.
Go tell it on the moutain,
That Jesus Christ is born. Halleluja! |
Ić i łosprouwiyj tam f gourak
Za pagourkami i kaj sie jesce do.
Ić i łopouwiyc tam f gourach
Isz Jezusek Chrystusek sie nauroudził. Alleluja |
8.
Engel hoch vom Himmel singen,
weithin erschallt es über’s Feld;
wollen neue Botschaft bringen,
dass sich erfreue alle Welt. |
Aniołki z wysoukego niybiousa śpiywajom
hyn daleuko rozbrzmiywo pounat poulami
kcom pszes tou nouwe zwjastouwani noum psziniyść
Isz sie rousweseli na calutkim śfiycie |
Niy spousoub tu niy zanoucić nasegou wiyszcza s Raciboura -
Josepha von Eichendorff:
9.
Markt und Straßen steh’n verlassen,
Still erleuchtet jedes Haus,
Sinnend geh ich durch die Gassen,
Alles sieht so festlich aus. |
Łopuscoune som targowiska i drougi
Jaśniutkou śfiycoum w koużdym doumu,
Myndykujonc ida se pszes ulicka,
Wygloundo mi woukoło tag łuroucyście. |
An den Fenstern haben Frauen
Buntes Spielzeug fromm geschmückt,
Tausend Kindlein stehen und schauen,
Sind so wunderstill beglückt. |
A pszi łoknach nasze babki
F koulorak łozdoubki skroumnie szykowały,
Tysiounce dziecek stoujom i kukajom,
I som tym cudym bouskim radzi. |
Na fali rouspyndu tysz gournoślounskou koulynda-śpiyfka s
XVII wieku - „F śroutku Noucy”:
10.
In mitten der Nacht,
als die Hirten erwacht,
da hörte man singen
und Gloria klingen
ein’ englische Schar,
ja, geboren Gott war. |
F śroutku Noucy,
pastyrze pofstawauli,
bou śpiywy słychauć było,
i Gloria klingouwało
tou aniylske zastympy
tag, Boug sie noum naroudził |
11.
Friede, Friede, Winterfrieden
Schneebedeckt liegt Flur und Au,
zarte Flocken, weiche Fülle
fasst der Bäume Wipfel kaum.Friede, Friede. |
Spoukoj i zadouwoulynie w zimouwyj cisy
Poukrywa sniyżno kładzie se na poulu i ugourze
delikatne płatki śniygu, miynke łopfitouści
chyto sie sczytof gałynzi trousycka
Spoukoj i ino spoukoj wsyndy. |
I ta poulsko koulynda, jedna s piykniyjsych niy mogiymy
pouminouć, bou skoucno i wesouo:
12.
Als die Welt verloren,
Christus ward geboren.
In das nächt´ge Dunkeln
fällt ein strahlend Funkeln.
Und die Engel freudig singen
Unterm Himmel hört man´s klingen:
Gloria, Gloria, Gloria in Excelsis Deo! |
Kiejś jag śfiat na stracyniou stou
Chrystus sie noum nauroudził.
F te noucne ciymnouści
Spadajom promjeniujonce iskiyrki.
I aniołki wesoło śpiywajom
Poud niebiousami słysy sie dźwiynki
Gloria, Gloria in Excelsis Deo
“Gdy się Chrystus rodzi i na świat przychodzi”… |
Jak sam widzymy, śpiywoumy tys poulske koulyndy, po cołkym
śfiecie rossłouwiajonc Jezuska.
13.
O du fröhliche, o du selige,
gnadenbringende Weihnachtszeit!
Christ ist erschienen,
Uns zu versühnen.
Freue, freue dich o Christenheit. |
O ty to wesouy i bougousławiouny
Łaski nom pszinoszoncy
Bouży-Naroudzyniouwy czasie
Chrystus sie poujauwioił,
Nous fszyskik poujednać
Ciysz sie, ciysz, z Bouzych-Nauroudzin. |
14.
Von all´ den tausend Klängen
hat keiner solcher Macht,
als wie der Klang der Glocke
in heil´ger Weihnacht. |
S wiylu tysiyncy rousmaityk dźwiynkof
ni mou żoudyn takij moucy
nisz dźwiynk tegou dzwounecka
f śfjynta Bouzegou Naurodzyniou. |
Die Erde schläft in Frieden
Still unter Eis und Schnee,
da dröhnt die erz´ne Stimme
gewaltig aus der Höh´. |
Ziymia śpi w spoukoju
Cichou pot loudym i śniygym,
f tym napiyrajom archaniouof głousy
wielkoum moucom s wiylgachnyk niybios. |
Ze staroruskey kouścielnyj piousynki Dimitra Bortnianskego s
1815 rouku, po tyk napolyonskik wojnach f coulutki Ojropie, dou dzisioj
śpiywoumy, noum tag kcianegou spoukoju:
15.
O Herr, gibt Frieden, den Frieden dieser Welt.
Steh´ uns bei.
Wir bitten Dich, erhöre uns, steh´ uns bei.
Herr, Du unser großer Gott. |
O Bouże, dej Pokoju, pokoju tymu śfjatu.
I boundź pszi nous, prosymy.
Prosymy Cie,wysłuchej nous i stoj pszi nous.
Panie, Ty nous wielgi Bouże. |
16.
Alle Jahre wieder kommt das Christuskind
Auf die Erde nieder, wo wir Menschen sind.
Kehrt mit seinem Segen ein in jedes Haus,
geht auf allen Wegen mit uns ein und aus. |
We fszyske rouki zaś pszidzie Jezułsek
Na ziymi zamiyskać, kaj my ludziska som.
Powraco do domof z jego błogosławiyństfym
Krouczy s nami fszyskimi drougami tu i tam. |
17.
Winternächt´ges Schweigen hüllet
Rings die Fluren, Wald und Feld.
Millionen Sterne glühen, glänzen
Hoch am Himmelszelt
Leuchten in den Weihnachtsfrieden.
Horch! Ein wundersamer Klang.
Von den Türmen in die Lande
Schallt der Glocken Weihgesang:
Stille Nacht, heil´ge Nacht,
stille, heil´ge Nacht. |
O zimouwe cudne nouce, zachowujecie sfe milczyni
Krynconc sie wedle łonkof, lasof i poul.
Błyscom sie milijony żarzouncyk gwiouzdecek
Wysoukou na firmamyncie niybiańskim
Śfjycom noum nas śfiontecny spoukoj.
Wsłuchejcie sie! Cudouwnymu dźwiynkouwi.
S fszyskich wiyż f całym łokryngu
Dźwiyncom dzwouny piyśnia śfjont:
Cichou Nouc, śfjyntou Nouc,
Cichou, śfjyntou Nouc. |
I ta najsłynniyjso na tom śfjecie, s Austryji, wiouski
alpyskej, kiejsik ksiynżulko prszi gitaurze, - skompounowou ta cudouwno
piyśń:
18.
Stille Nacht, heilige Nacht!
Alles schläft, einsam wacht
Nur das traute, hochheilige Paar,
holder Knabe im lockigen Haar,
schlaf in himmlischer Ruh,
schlaf in himmlischer Ruh! |
Cichou Nuoc, świyntou Nouc
fszysko śpi, (a to li), samou wachułje
Inou ta nouwożyńskou śfjynta Pora
z uroucym Chłopouckym s wijoncymi sie louckami,
śpi f niybiańskim spoukoju,
śpi f niybiańskim spoukoju! |
Stille Nacht, heilige Nacht!
Hirten erst kund gemacht,
durch der Engel Halleluja,
tönt es laut von fern und nah,
Christ, der Retter ist da,
Christ, der Retter ist da! |
Cichou Nouc, śfjyntou Nouc!
Pastyrze piyrsi poukłon łoddali,
poupszes Anioła Alleluja
dźwiynczy głouśnou s łoddali i bliskouści,
Krystus, ouswouboudziciel jes tukyj!
Krystus, ouswouboudziciel jes tukyj! |
Stille Nacht, heilige Nacht!
Gottes Sohn, o wie lacht
Lieb aus deinem göttlichen Mund
Da uns schlägt die rettende Stund,
Christ, in deiner Geburt,
Christ, in deiner Geburt! |
Cichou Nouc, śfjyntou Nouc !
Bouski Synecek, o jag uśmiychniynty
s miłouścioum w jegou bouskiyj gymbusi
To oun pokouzou noum goudzina rautunku
F Krystusie, w jegou gyburscie,
F Krystusie, w jegou naroudzyniu! |
Te 18-cie i wiela inszyk, f ślounskyj tradycyji śpiywoum s
190 choupami u Bayera,mouże i Wy?
I jes mi pszikrou, isz jou niy zaklinguje Woum mouje wysouke
„ce” pszi koużdyj sztroufie na kouńcu, pszi słowak: „Ruh!”,
„da!”, Ge-„burt!” ale doumyśloucie sie i pouśpiywać
se sami tysz moużecie! Łosobiście śpiywoum jakou tyn s „piyrsegou
tenoru”.I cou rouku dawomy piyńć kon- certof. To isz po niymiecku i
direkt (bezpośrednio) pou ślonskyj gwarze, myśla wysło na doubre.
Tsza sie zawdy szkoulić pszi pszijemnouściak, igruszkach,
jag i na pouważnie, bo „festlich” eli jako ftou wouli -
łuroucyście na Bouże Naurodzyni -tysz couś łot siybie moumy -
sprouboujcie.
A terouski surpriza: ftou zgoudnie te 18 fszyske meloudyje i
poudo piyrfse inou czi nuty f tyj raji jak idoum, na piyńciou-liniji - tou
prousa Wous piyknie - pouślijcie mi poctoum. Dlou inou profdziwyk
rouswiounzoń pszeznoucoum dwanołście moik ksionżek ło Gournym Slounsku.
Doupiscie f kierym jynzyku byści nojchyntnij kcieli: pou poulsku eli
niymiecku, jag woulicie. I s doupiskym na koupercie „koulyndy”.
„Fil Szpas” - Woum życa!
Termin: do 15 januara 2002,s calutkigou śfjata. Skisz tou je
ciynske,tys ftou piyrfsy tyn lepsejsy.
Zdrowyk Wesoułyk Bouży-Naurodzyniouwyk-świount Woum łot
couegou serca winszuja.
Szczyńść Bouże - Glück-Auf - S Pounbouckym:
Peter Karl Sczepanek
|
|
|