Kościółki drewniane na Górnym Sląsku

Jest to przeszłość albo przyszłość

Moja propozycja do wyróżnienia obiektów sakralnych Górnego Sląska w Polsce przez Stowarzyszenie Europa-Nostra w Den Haag w roku 2000

Wydaje się każdemu w świecie, że Górny Sląsk - leżący w środku na południu Polski, u stóp pasma górskiego Beskidy i nad górną częścią rzeki Odry - to tylko przemysł ciężki z jego kopalniami, hutami i elektrowniami.

W mieszkańcach tej krainy drzemało zawsze coś więcej. Slązacy byli wychowani w swoistej kulturze chrześcijańskiej, w swoistym przywiązaniu do tej ziemi swoich praojców. Władali w dziejach tysiącletniego istnienia trzema językami, wychowani w trzech kulturach.Ten swoisty charakter człowieka, a zarazem tej krainy geograficznej w Europie zawdzięczają w dużej mierze istniejącym tu od wieków - małym kościółkom drewnianym porozsiewanych po całym Górnym Sląsku w okolicach miast Opola, Raciborza, Gliwic, Katowic i Bielska.

Kościółki te powstały od czasów, gdy w XIII wieku pierwsi zakonnicy Cystersi przybyli z Zachodu do Rud Raciborskich.Szerzyli oni wiarę, kulturę i gospodarkę europejską w tym regionie. Na terenie tym, bardzo zalesionym i podmokłym, budowano kościółki drewniane. Do dziś istnieją, przetrwały czasy od XVII wieku.

Dzisiejszy Górny Sląsk wielkości 1/4 Holandii, posiada 4,5 mln mieszkańców, gdzie wśród dużych, znajduje się do 110 małych kościółków drewnianych liczący każdy ponad 200 lat.Jest to ewenement w skali europejskiej, niepowtarzalny charakter z tej ziemi czarnej. Każdy z tych kościółków jest czynny, odbywają się tygodniowo do 10 mszy św., po 3 w niedzielę i raz w dni powszednie.

Uroku dodaje ciekawa architektura sakralna tych kościółków, o wymiarach 20 m i szerokości 10 m średnio, z charakterystycznymi wieżyczkami w kształcie cebuli lub ostrza, zdala ukazując się swym widokiem i oznajmiając głosem małego dzwonka porannego swoje istnienie.W środku atmosfera minionych czasów, ozdoby figur drewnianych z wizerunkami ich patronów m.in. św. Jana Nepomucena, św. Józefa, św. Walentego, św. Wawrzynca i oczywiście z Najświętszą Marią Panną z Dzieciątkiem Jezus, czy last but not least św.Anny Samotrzeciej.

Stare freski i drewniane ołtarze, wraz ze śpiewem ponad stu uczestniów na każdej mszy, robi wrażenie, jakbyśmy znajdowali się w czasach naszych praojców.Pozwólmy tym cudom, stworzonych przez ludzi tego regionu, przetrwać następne wieki. By Europa swą swoistość, niepowtarzalność, właśnie na Górnym Sląsku mogła dalej kontynuować, pielęgnować swą tradycję i kulturę w dobie chrześcijańskiej dwutysięcznej przynależności do jednej wspólnej rodziny - zwanej Europą.

Jest to dziś naszym naczelnym zadaniem.Niech Europa-Nostra z siedzibą w Hadze potwierdzi swym wyróżnieniem rangę tego zbiorowego cudu świata - kościółkom drewnianym na Sląsku właśnie w Europie na przełomie XX i XXI wieku.

Ten pomost czasowy, dzięki tym kościółkom, jest też pomostem geograficznym w Europie, łączącym od pasma górskiego Sudetów z Zachodu porzez Beskidy, gdzie wtopione kościółki ozdabiają ich krajobraz, rozprzestrzeniając się aż po Karpaty idąc w ten sposób na Wschód Europy. Tu leży istota i ważność tych górnośląskich obiektów sakralnych, historyczno-religijnego pomostu z przeszłości w przyszłość do wspólnej Europy.

Członek Europa-Nostra

Peter Karl Sczepanek