Po pierwszej wojnie światowej, w latach 1919 - 21, przeszła przez Górny Śląsk
fala napięć narodowościowych i walk zbrojnych. Z jednej strony oddziały
powstańcze pod dowództwem Korfantego walczyły o przyłączenie Górnego Śląska
do nowo powstałego państwa polskiego, z drugiej zaś strony oddziały
Grenzschutzu (straży granicznej), Selbstschutzu (samoobrony) i bawarskiego
Freikorpsu (korpusu ochotniczego) pod dowództwem generała Höfera o
pozostawienie ziemi górnośląskiej przy państwie niemieckim.
W tym czasie, kiedy ważyły się losy Górnego Śląska, urodził się
05.02.1920 r. w Leśnicy Hans Lipinsky - Gottersdorf jako syn sekretarza sądowego
- Roberta i Johanne z domu Eulitz.
Jego przodkowie wywodzą się ze szlachty białoruskiej, która przywędrowała
w połowie XVII w. z miejscowości Lipiny koło Mińska do powiatu
kluczborskiego. Młodość spędził w Słupsku, gdzie jego ojciec pracował
jako urzędnik sądowy, pełniący równocześnie funkcję tłumacza języków słowiańskich.
Po śmierci wujka, ojciec objął majątek ziemski w miejscowości
Gottersdorf (dzisiejszy Gotartów) w powiecie kluczborskim.
W 1936 Hans ukończył naukę w gimnazjum i zaczął się przygotowywać do
zawodu rolnika. W swojej biografii podaje, że pociągała go praca na roli.
Jednak los zdecydował inaczej. Jako dwudziestolatek został powołany do
Wehrmachtu. Był ranny i dostał się do niewoli rosyjskiej. Od tego czasu
kontakt z rodzinnymi stronami urwał się. Po powrocie z niewoli okazało się,
że rodzina opuściła Gotartów, a majątek został upaństwowiony jako
porzucone mienie poniemieckie. Do śmierci mieszkał w Kolonii (Köln), pracując
jako robotnik budowlany, kolejowy i fabryczny.
W 1950 r. rozpoczął swoją karierę pisarską. Już w pierwszej opowieści
z 1952 r. “Wanderung im dunklen Wind" (Wędrówka w ciemnym wietrze)
wraca do swoich rodzinnych stron, opisując historię polskiego parobka, który
po zajęciu Górnego Śląska przez armię rosyjską przebył daleką i
niebezpieczną drogę do Krakowa, aby uwolnić z obozu pracy internowanego syna
właściciela folwarku i przywieźć go do matki mieszkającej jeszcze wśród
rodzin folwarcznych. Chociaż mieszkał w Kolonii, sercem był na Górnym Śląsku.
Scharakteryzował także pokojowe współżycie Górnoślązaków o różnych
orientacjach narodowych, mówiących po polsku, niemiecku i gwarą śląską.
W swoich dalszych powieściach takich jak: “Fremde Gräser" (Cudze
trawy) 1955, “Gesang des Abendteurs" (Śpiew awanturnika) 1957,
“Finsternis über den Wässern" (Ciemność nad wodami) 1957,
“Stern der Unglücklichen" (Gwiazda pechowców) 1958, “Ende des
Spiels" (Koniec gry) 1959, “Wenn es Herbst wird" (Kiedy
przyjdzie jesień) 1961 i w wielu innych opowiadaniach drukowanych w
czasopismach opowiada o życiu i losach prostych ludzi, kłopotach życiowych,
zagrożeniach. Zwraca również uwagę na otaczającą przyrodę oraz stosunek
ludzi do zwierząt.
Dużym osiągnięciem literackim była opowieść “Die Prosna - Preusen
(Prusacy nad Prosną) napisana przez Lipińsky - Gottersdorfa w 1968 r. Dedykował
ją swojemu ojcu, oficerowi, urzędnikowi pruskiemu i właścicielowi majątku
ziemskiego. Jest to utwór oparty głównie na przeżyciach osobistych autora,
chociaż korzystał też z różnych źródeł historycznych. Opisuje w nim życie
mieszkańców terenów granicznych nad Prosna, rzeką, która jest dopływem
Warty. Podkreśla ich zwyczaje i obyczaje oraz piękną gwarę. Już wtedy mówił
autor o języku serca, ale również języku rozumu i rozsądku. Opowieść weszła
do niemieckiej historii literatury na czasie, gdyż zapotrzebowanie na utwory
podejmujące tematykę współegzystencji ludzi różnych narodowości, wyznań
i orientacji społecznych było duże. Toteż pierwszy nakład w ilości 12 tyś.
egzemplarzy rozszedł się błyskawicznie, a drugi nakład zwiększono do 60 tyś.
“Prusacy nad Prosną" są utworem mało znanym na Śląsku.
“Gazeta Górnośląska” drukowała ją w odcinkach w języku
niemieckim w 1990 r. pt. “Heimat an der Prosna" (Ojczyzna nad Prosną)
za zgodą autora.
Hans Lipinsky - Gottersdorf za swoją działalność pisarską został
kilkakrotnie wyróżniony. Otrzymał m.in. Śląska Nagrodę Kulturalną Rządu
Krajowego Dolnej Saksonii w 1977 r., natomiast Rząd Krajowy Nadrenii Północnej
- Westfalii przyznał mu w 1986 r. Górnośląską Nagrodę Kulturalną.. DFK w
Leśnicy zaprosiło pisarza na l Spotkanie Leśniczan, które odbyło się w
dniach 22 - 28.07.1991 r. Zaproszenie to zostało przyjęte przez małżonków
Lipinsky z wielką radością.
Leśnica
Przewidziano kilka spotkań autorskich w Leśnicy i w innych miejscowościach.
Jednak choroba pisarza przeszkodziła w przyjeździe. 3 października 1991 r. w
Kolonii (Köln) zmarł Hans Lipinsky - Gottersdorf, którego krytycy literatury
niemieckiej nazywali “Prusakiem z duszą słowiańską".
Sebald A. Kriebus
