« IMPRESSUM

KONTAKT

post@EchoSlonska.com

NA PYNZYJO

Z ksionżki Rudolfa Pacioka - Fyrcok za briftryjgra
(kontynuacjo z poprzednigo numeru)

Fyrcok już se też szykuje na pynzyjo. Kupiył se mopik. Tak godajom na motorower. Jeździył se tym mopikym nie jyny do Pszowa, kaj na Annie w kożdy piontek odwjydzoł warzita, żeby se porzondnie pod brałzom wykompać i z kolegami-bergmonami se spotkać, przi piwie pogodać, ale nawet tym mopikym do bratrań­ca Hajnela, co był nauczycielym na Opolszczyźnie, se jeździył w odwjydziny.

- A tak rychtyk - jak mi kiedyś padoł Fyrcok - to chca se na własne oczy i uszy przekonać, czy prowdom było coś ty mi o na­uczaniu dzieci na Ślońsku opowiadoł, jakeś jeszcze na tym przeło­mie lot sztyrdziestych i pjyńćdziesiontych tym nauczycielym w Gosławicach był. Hajnel też je takim nauczycielym i to niedaleko od tych Gosławic.

- No, i co? - byłech ciekawy, jak też Fyrcok po blisko trzydzie­stu latach widzi to, coch jo tam przeżywoł. - Cyganiołech, abo godołech wtedy prowda?

- Prowda, synek, prowda - jyny tela odpowiedzioł Fyrcok. Jakech se nieskorzij dowjedzioł, to Fyrcok i do Gosławic zaje­choł. Ni miołbych u niego marki, jakby se okozało, żech choćby jyny w jednej rzeczy cyganiył. On cygonów - znaczy, takich, co nie godajom prowdy - ni mioł w zocy.

Roz też na grubie jego kolega, z kierym dzielył trud roboty, na­walył i nie prziszoł na szychta. Poszoł tyn kolega do sztajgra Maksa Hojki zgłosić nieobecność. Faktycznie, to se tyn chłop popjył na urodzinach syna i nie był zdolny na drugi dziyń do roboty. Ale sztajgrowi nie chcioł powiedzieć prowdy. Przez to se wymyślył, że umrzył mu teść i mioł pieronym mocka starości, bo to i trumna, kopidoła, faroża trza załatwić. - Co jo wom byda godoł - padoł tyn żałobnik, co mu teść umrzył - sami wjycie, wiela je chodzynio wele spraw, zwionzanych ze śmierciom szwigra.

- Ja, tóż nie byda ci pisoł bumelki - padoł sztajger Maks Hojka. - Prziniyś jyny z gminy metryka zgonu i wszyjstko bydzie jak trza. Ja, tóż tom metrykom sztajger żałobnika zastrzelył. Skond jom terozki wzionć? Przeca żodyn w gminie mu takigo papiórka nie wystawi, jak szwiger - na kierego rychtyk po polsku godo se „teść" - żyje.

Nie znejd żałobnik po teściu wyjścio i poszoł uzaś do sztajgra Maksa Hojki. Stanoł przed nim taki jakiś pokorny, co wynikało z tego, że był jakiś pochylony i padoł: - Panie sztajger, szwiger se spamjyntoł i uzaś je na nogach.

- A ty pieronowy cygonie - padoł jyny sztajger i ledwo udawalo mu se nie ryczeć ze śmjychu - idź do roboty. Jo ci bumelki pisoł nie byda, ale jedyn dziyń mosz z urlopu wek.

Fyrcok, jak se dowiedzioł, że jego kolega od roboty wskrzesiył szwigra, to go nazwoł Łazarzym, i tak już mu zostało do dzisioka. Ja, tóż Fyrcok był trocha nieufny. Jak by se tak okozało, żech jo go w czymś ocyganiył, to pieron wjy, jak by mnie nazwoł? On cygonów ni mioł rod.

I terozki - obejzdżijcie se, jak to je - żeby nie Fyrcok, żeby nie te jego wycieczki mopikym do Gosławic i Ozimka (kaj mjyszko mój niejserdeczniejszy przijociel Janek Broll, ziyńć od Dudów, u kierych żech mjyszkoł w Gosławicach), to nawet by mi do głowy nie przi­szło, żeby o tych ludziach z Gosławic, Zowady, Luboszyc i Kępy (to wszyjstko noleżało do gminy Gosławice) dzisiej pisać. Eli dzi­siok o tych ludziach pisza, to wdziynczność noleży se Fyrcokowi. On mi otworzył oczy. On nauczył mie oglondać ludzi rodzinnych stron, Opolan, wehrmachtowców, obrońców Warszawy, kościusz­kowców, andersowców, tych od gen. Maczka, powstańców, polonu­sów, heimatów sprawiedliwymi oczami. Fyrcok mie tego nauczył. Ale - jest i było dycki jedno „ale". Trza było chcieć se uczyć od takich Fyrcoków. Trza było chcieć poznować życiorysy tych, co nom ich Fyrcok dycki podpowiadoł. TRZA BYŁO CHCIEĆ! Joch chcioł i nadal chca.

Przez to mom jeszcze w głowie śwjyżo słowa Fyrcoka: - Synek, takich, o kierych trza nom jeszcze bydzie pamjyntać w prziszłości, bydzie coraz myni. Ale bydom. Oni abo jeszcze chodzom do szpil­szuli, abo se jeszcze nie narodziyli. Jo ich nie znom i nie bydzie mi dane ich poznać, ale ty ich poznosz...

Chca pamjyntać i poznować takich jak: Kominek, Lepiarczyk, Gruszka, Mrowiec, Kucharczyk, Karwot, Kozieł. Wszyjscy doktory, rybniccy naukowcy. A i artystów momy: Starzyński, Botor, Kajzer, Masorz, Jędrzejczyk. Momy malyrzy: Podleśny, Chromik, Franke, Tomala. Richuś Węglorz je konserwatorym dzieł sztuki. Momy Szafranków: Karola i Antka. Jejich dziełym je szkoła muzyczno w Rybniku i Filharmonio ROW. Oni pomogli se wybić takim jak: Michał Karwot, Paweł Święty, Lidia Grychtołówna, Piotr Paleczny, Henryk Górecki z Rydułtów - wybitny kompozytor.

O tym wszyjstkim trza było chcieć wiedzieć. Joch chcioł i nadal chca.

Fyrcok godoł prowda: „jo ich nie znom i nie bydzie mi dane ich poznać, ale ty ich poznosz". Niewiela ich jest, ale som. Jyny w Krziżkowicach przibyło dwoje. Ewelina Szarowska to talynt do malowanio, fotografowanio i rysowanio piórkym. Jest też Maks Hojka - tyn sztajger, odkrywca Łazarza - artysta malyrz. Uznany przez prof. Mariana Raka, szpeca od uczynio takich nieodkrytych talyntów jak Ewelina i Maks. Oni majom swoji wystawy nie jyny we Wodzisławiu i Libomi; nawet za granicami kraju takowe majom.

Gdyby nie Fyrcok, jo bych tych ludzi nie poznoł, bo bych ich nie szukoł. A on mi kozoł. Nawet jak go nie bydzie na świecie, mom to robić, bo zza światów przijdzie mnie straszyć, jak go nie posłu­chom. Eli go słuchom - bo strachów se nie boja - to jyny przez to, że chłop mo recht. Trza nom ratować od zapomniynio wszyjstkich, co sławiom nasza ślońsko ziymia i ludzi tej ziymi. .

Tak samo pisoł Józef Musioł, co je doktorym prawa, pisorzym i jakiś czas był we Warszawie wicyministrym sprawiedliwości. W 1989 roku założył w tej Warszawie Towarzystwo Przyjaciół Śląska.

Ale, przeca te wszyjstki towarzystwa i ruchy powstały dziepjyr­ko niedowno, jak już Fyrcoka nie było na świecie. Na razie som my w latach siedymdziesiontych i Fyrcok mo se jeszcze dobrze. Jeździ tym swoim mopikym po Ślońsku, zwjydzo, konfrontuje, sprawdzo, demaskuje cyganów, uzaś tych, co prowda dycki godali i godajom, namowio, żeby to spisali dlo pamjyńci potomnych.

Staro se chłop jak umi. Nie chce umrzyć jak tyn chrobok zadep­tany szkarbołym przez nieuważnego i chrobokom nieprzichylnego piechura.

Czym tak rychtyk chce Fyrcok być? - spytołech se kiedyś som, przi okazyji rozważanio nad życiym tego chłopa. I oto odpowjydź prziszła sama i colkim przipadkowo.

Wyczytołech w „Skandalach" o tym, jak to jedyn młody Amery­kon przejechoł na śmierć dziołszka w szkolnym wieku. Był po oży­roku i jechoł autym. Ta dziołszka szła ze szkoły, a tyn pieron prze­jechoł jom swojim autym.

Wtedy rodzice podali go do sondu i... posłuchejcie uważnie. Niczego wjyncyj od tego młodego ożyroka nie chcieli, jyny, żeby w kożdy piontek, kożdego tydnia przisyłol na jejich adres po jed­nym dolarze, i to przez ośminoście lot. Po roku tyn synek kierowca ­ożyrok już mioł dość. Przestoł płacić, a jak se znejd uzaś w sondzie, to padoł: - Moga zapłacić tej rodzinie tela piniyndzy, wiela jyny bydzie chciała, ale kożdego tydnia, w kożdy piontek po jednym dolarze, ni... Tego nie wytrzimia.

Fyrcok prorokym u siebie nigdy nie był, ale jest takim JEDNYM DOLAREM. Nawet, ludzie, pojyńcio ni mocie, jak to nikiedy biere tych na wjyrchu.

Jo som wolołbych dostać od niego roz a porzondnie w zymby i mieć potym pół roku spokoju, niż być dycki gotowym na pytani: - Co tam nowego w tej Warszawie? Jak po starymu, to nie rób nic, żeby nie zepsuć, a jak po nowymu, to lepszy wola nie wiedzieć.

Pewnego razu opowiadoł mi Fyrcok, jak był u tego bratrańca rechtora, co też niedaleko Opola w szkole dziecka uczy. Mopikym se tam Fyrcok zajechoł. Trocha owocu bratrańcowi prziwjoz, jajek, mjynsa, bo se zabjył świnia. Co tam słyszoł i widzioł, to mi opowie­dzioł uzaś jak my se spotkali kieregoś letnigo dnia za stodołom od Cichego.

- Afera w szkole se zrobjyła - padoł Fyrcok. - A skyrsz czego? Skyrsz głupoty tych, co ta afera rozpyntali. Hajnel, jak już było po dzwonku na pauza, padoł, tak niewiela myślonc, do jednego z uczniów „synek, podej mi sam tyn dziynnik". Słyszały to dzieci nie-tubylców i poskarżyły se na pana nauczyciela, że w szkole po ślońsku godo. Mioł poważne ostrzegawcze rozmowy z kierownikym szkoły. Mioł mocka przikrości w wydziale oświaty w Opolu, a nawet w kuratorium se o „aferze" dowiedzieli.

- On w tej szkole za wszyjstko musioł płacić. Dokładnie mioł tak, jakżeś ty mi opowiadoł i to prawie trzidziyści lot tymu. Za to, że jak na wsi było świniobici i dostoł od gospodorzy cołko tasza z mjynsym i roztomańtościami, musioł płacić ciyrpliwym wysłu­chiwańjym od kierownika pretensyji, bo nauczyciel nie powiniyn być żebrokym i przijmować od wieśniaków prezynty, bo za tym idzie spodufalyni, klepani po ramjyniu, godani na ty i... co tam jeszcze.

Na imieniny dzieci z klasy Hajnela wystrojyły se jak na śwjynto, wyrecytowały fajny wierszyk, ofiarowały tort - to uzaś afera, co se aż w kuratorium echym odbjyła. Jak Hajnel siod na furmanka, żeby pogodać se z ojcym o uczniu, to uzaś afera, co se o kuratorium otrzyła.­

Dzieci we wsi miały Hajnela rade. Nikiedy wypucowały mu koło. Nikiedy njysły mu tasza, jak szoł piechty ku szkole. Nikiedy rówieśnicy prosiyli go na wesela, a nawet pora razy na przednigo drużby był proszony. Tak se według nietutejszych nauczycieli nie noleżało. Wszyjstko było źle.

Noleżało być hernyrn, trzimać dystans, nie spodufalać se, cho­dzić - jak już musioł - do kościoła w inkszej parafiji.

Roz też była w szkole wizytacja z powiatu. Taki coś je w szkole wydarzyniym, jak jaki odpust prawie. Ludzie we wsi uzaś se po­skłodali, napjykli kołocza z rudzynkami, nawarzyli piwa z chmielu - na co godało se tukej „malzbier" - pora młodych dziołch, co już wyszły ze szkoły, przirychtowało jedna klasa na sala jak w gospo­dzie ludowej.

Mogli by to wszyjstko urzondzić w tej gospodzie, ale przeca to by nie było wychowawcze dlo dzieci. Nie pasuje nauczycielom i inszpechtorom z wydziału oświaty ucztować w gospodzie.

W szkole - ja; tóż to je co inkszego. Tam se tako uczta nazywo „podsumowani wizytacji". Na takim podsumowaniu jednego na­uczyciela pochwolom, drugigo zganiom, trzecigo zapiszom do oznaczynio na niejbliższego 1-go moja abo 22-go lipca, szczworty­mu nagodajom tela, że... a tym szczwortym był Hajnel.

Jak prawie byli w jego klasie, to pora uczniów zaciyno se w odpowiedzi i ani jednego słowa nie umieli wydukać. Wtedy Hajnel padoł (przi tych inszpechtorach): - Synek, powjydz to po swojimu. Przeca wjym, że umisz, jyny se boisz, żeby uzaś nie przekryncić jakigo słowa. Pon inszpechtor je wyrozumiały i za to cie nie sprze­zywo.

Synek zrobjył oczy wielki jak kółka od kary i prawie bezbłyn­dnie wyrecytowoł odpowiedź - też prawie na piontka.

Ale, na podsumowaniu przi tych tortach i jeszcze inkszym jedzy­niu, zapijanym ciymnym piwem, co se malzbier nazywało, a przi otwjyraniu flaszek szprycowało jak szampan, pon inszpechtor Haj­nela nie pochwolył, choć dzieci odpowiadały jak z nut (ale dziepjyr­ko po Hajnelowym zapewniyniu uczniów - gwarom - że nie bydom przezywani za godka z miejscowym akcyntym). Na podsumowaniu Hajnel padoł tym inszpechtorom czysto po polsku, jakby pochodziył z Czynstochowy abo Krakowa: - Te dzieci za parę lat opanują poprawny język w stopniu, jaki będzie wymagany na zajmowanych przez nie stanowiskach. Mówię to z przekonaniem, ponieważ w moim przypadku było podobnie.

Fyrcok w ogóle pszoł dzieciom, a Hajnelowi dziepjyrko. Przeca to jego krewniok. Nie było mu wszyjstko jedno, jak tyn synek mo poukłodane w głowie.

Hajnel uzaś, jak prziszły feryje, to wyjechoł do tych lepszych Njymiec i tamtyk - bo mu se to wszyjstko zmierzło - już zostoł.

Pod koniec tych lot siedymdziesiontych wszyjstko szło już na sermater. Jakiś nowe słowa se rodziyły: cyny komercyjne, cyny wolnorynkowe, czorny rynek... Nawet prostym ludziom, co z Pon Boczkym chcieli se przeżyć cołki życi, zrobjyło se jakoś nieswojo. Staro Dudzino z Gosławic chciała cołki życi przeżyć wedle przika­zań kościelnych. Ale, jak jom przicisło, to i w Opolu na rynku ocy­ganić musiała, bo inakszy nie szło.

Żodnego nie obchodziyło, co ta baba przeżyła, jak prziszło ji ocyganić bliźnigo. Dziepjyrko faroż jom uspokojył rozgrzeszy­nim. Jakby nie to, to chyba do Czynstochowy by Dudzino poszła na kolanach o przeboczyni prosić.

Otóż to - padaliby wielcy filozofowie tego świata. Staro Dudzino z Gosławic i jeszcze mocka takich jak ona, urodziyli se w latach, jak se jeszcze pisało „achtcyjnhundert". Ona nie była dewotkom, jak to padajom na tych, co Pon Boczkowi na kark wlazujom. Ona żyła według dziesiynciorga przikazań. Przez to tak ciyrpiała moralnie, jak ji prziszło - bo potrzebowała piniyndzy - ocyganić bliźnigo. Dzisiok taki ciyrpjyni zastompjyło słowo BIZNES. Ona tego słowa nie znała; ja tóż możno i znała, ale pod pojyńciym: cygaństwo abo złodziejstwo.

Śmiejymy se, śmiejymy, a - tak doprawdy - to by nom trza było płakać. Weznymy se jyny ta robota na grubach.

Od pyndziałku do piontku nie zarobiało se tela, wiela szło zaro­bić w sobota - prawie w cołkij Polsce: wolno - i niedziela, nie pra­wie a w cołkij Polsce - wolno. Płaciyli od rynki, pod szybym, jak po szychcie se z dołu wyjechało. - Czy to było ludzki? - pytoł se Fyrcok. - Piniondz, to jak dłutko w rynkach, powjydzmy, artysty. Bergmony, to jak tyn wongel, w kierym idzie rzeźbić dłutkym co se jyny chce.

- Opowiadoł mi taki jedyn istny - godoł Fyrcok - co se dwa lata w Ameryce dorobioł, że za piniondze możesz murzinowi kozać zabić twojigo wroga. Dwajścia dolarów ci na taki coś styknie.

- Piniondze umiom człowiekowi pomjyszać w rozumie. Bydziesz chory, a do dochtora nie pójdziesz, bo ci bydzie straconej prymiji żol. Pod szybym w soboty i niedziele bydom ci migać pa­piórkym wartym tela, co twój zarobek od pyndziałku do piontku, pójdziesz na szychta, zamiast z dzieckym na karasol. Ujrzysz w kantinie towor, kierego ni ma w normalnych sklepach, pójdziesz na szychta zamiast do kościoła, bo cie zdopinguje karta górnika.

A to, żeby Pon Boczek se na ciebie nie obraziył, załatwiom faro­że, a partyjo im pomoże, bo tych narodowców, co se partyji słucha­jom, przibywało z kożdom niedzielom.

I co? Nie było to przestawiani mebli w głowach bergmonów i górników. Jyny górnicy - a ni bergmony - z tego nowego, zbudo­wanego za Gierka Jastrzymbio nie dajom se tak za festy w łepetynach przestawiać i przez to protestujom. Ślońzoki som przizwycza­jone jyny do słuchanio władz. Mało kierymu przijdzie do głowy, żeby władzom nie dować spokojnie spać.

Te Jastrzymbioki z nowych bloków to nie Ślońzoki. Przez to nie bergmony a górnicy. Bergmony miały po szychcie w głowach jyny to, żeby wydoić swoji kozy, nasiyc trowy uzaś dlo tych podmiejskich krów na jutro, pozamiatać plac i szosyjo przed chałupom, gdy tymczasym górnicy zbjyrali se po szychcie w cechowniach i ... sami przeca pamjyntocie lata ozimdziesionte, kaj se słyszało jyny o Gdańsku i Jastrzymbiu.

Z poczontku to se nazywało - niepokoje. Potym - sztrajki. Jesz­cze nieskorzij godało se o zbuntowanych wrogach władzy ludowej i socjalizmu. Wjym od samego Fyrcoka, że te rychtyk Ślońzoki miały ta cołko szarpanina kandyś. Jak górnicy naprawiały na dole i na wjyrchu kopalni cołki świat, to bergmony wykorzystywały prze­stoje w robocie na szukani po kątach roztomańtości, co by im se przi chałupach przidało.

Te nowe Jastrzymbioki nie idom na oślep w soboty i niedziele pod szyb. Ci górnicy z Jastrzymbio stawiajom władzom na kopal­niach i we Warszawie roztomańte pytanio, na kiere odpowiedzieć nie je lekko. „Nasze" pierony - jakby tak kiery, nie dej Boże, otwo­rzył te gitra, a szoli by jeszcze nie było - powpadajom do szybów prosto w rzompie.

Jak już Hajnel w tych lepszych Njymcach jako tako se urzondziył, to przisłoł też zaproszyni dlo Fyrcoka i jego kuzyna Gustla. Gustel mioł auto i to se z Fyrcokym pojechali jednego razu do Warszawy, kaj je ta ambasada RFN. Po wiza i jakiś inksze papió­ry tam pojechali.

Trzi dni ich nie było, bo szlanga - na co rychtyk Poloki godajom: kolejka - była tako, że dziepjyrko na tyn trzeci dziyń prziszli dran. Gustel siedzioł w aucie i wachowoł kolejki. On we Warszawie słu­żył przi wojsku, kaj woziył jakigoś gynerała i przez to miasto nie było mu w zocy. Fyrcok Warszawy uzaś nie znoł, przez to wykorzy­stowoł kożdo chwila, żeby se z miastym zapoznać.

Chwolył Gierka za to, że kozoł odbudować Zamek Królewski, że zbudowoł ta trasa szybkigo przelotu do Katowic. Portu Północ­nego w Gdańsku też mu ni mioł za złe, ale dwie rzeczy od Gierka mu se nie podobały. Pjyrszo - to ta huta Katowice, i drugo - to Dworzec Cyntralny we Warszawie. O hucie padoł, że to była najda­lij na zachód wysunyto rusko huta. Dworzec Cyntralny mu se nie podoboł, bo niby nowoczesny, ale z ordeków padze deszcz, choć to je pod ziymiom. Uzaś wylazujom te 1-sze moje i 22-gi lipce, co to dycki w te dni trza było pora szlajfek nożicami poprzecinać...

Joch w tym czasie som był świadkym, jak w WSK na Okęciu komisyjo odbjyrała pjyńć nowych samolotów Wilga.

Stoły se paradnie wele siebie jak do oznaczynio. Ale, jyny jedyn mioł zamontowany motor, co ryczoł za tych wszyjstkich pjyńć fli­grów. Jakby tak - nie dej Boże - kieryś z tej komisyje odbioru kozoł se zapuścić motor z inkszego fligra, to dziepjyrko wyszłoby na wjyrch, że to pic na woda, jak to padajom we Warszawie. Ale, żodyn nie kozoł, bo ci, co mieli prawo kozać, też byli w tyn „pic" wtajymniczoni. A cołki tyn cyrk był jyny dlo prasy i telewizyje. Znaczy: ciuli z ludzi w cołkij Polsce jyny zrobjyli. Fyrcok takigo czegoś też ni mioł rod, a tyn Cyntralny Dworzec to pieronym mu te wszyjstki „pice" przipomnioł.

Według Fyrcoka nie noleży tak norodu cyganić. Nie noleży po­kazować jyny Polski z lotu ptoka. Warszawa z wjyrchu - dlo przi­kładu z tego Pałacu Kultury - wyglondo fajnie. Chodzi o to, żeby tak samo fajnie, jak te nikiere zagraniczne hotele, wyglondały te nie zagraniczne. - Czy taki Libomiok, jak jo - rozwożoł se głośno Fyr­cok - musi po przijechaniu do stolice zarozki na pjyrsze spojrzyni odróżniać kultura bizantyjsko od europejski? Tam, kaj se zaczyno maras... We Warszawie to momy czyste szaufynstry wele zamara­szonych, od miesiyncy nie mytych, i co? W tej Warszawie Europa przipomino jyny ruzynki w cieście. Taki kołocz z ruzynkami mo lepszy szmakować, ale jyny tym, co go ni muszom jeść.

Pieronym podobały se Fyrcokowi we Warszawie parki. Mocka tego, ale jak kiery mo słabo pacharzina, to jyny krzoki w tych par­kach są ratunkym. Przez to stolica je drogo, bo za odlani se w parku milicyjok wjyncyj liczy niżby se zapłaciyło w takij budce z „trój­kontym". - Co jeszcze tam mi se nie podobało? Tyn pieronowy ruch dopołednia w sklepach. Som żech słyszoł, jak jedna paniczka do drugij padała: „dzisiaj mom bilans, to już z tobom do cyntrum nie pojada. Na jutro se umówjymy".

- Pieronym żech se zdziwjył - padoł Fyrcok - bo jakech był z Gustlym u Hajnela w tym RFN-ie, toch na własne oczy oglondoł listy, co Hajnel dostowoł od tych nauczycieli, co śnimi uczył dzieci. Niejpjyrw zrobjyli śniego Njymca. Obrzidziyli mu żywot, że wyje­choł z rodzinnego domu, a terozki do niego piszom listy, żeby ich zaprosiył do RFN i jako robota im załatwjył.

- Już pjyńć takich zaproszyń wysłoł. Przeważnie jadom nazod używanymi autami. Hajnel ukrywoł przedy mnom te listy, bo se boł, że go spieronia.

Fyrcok możno by se i nie prziznoł do tego, co oprócz zwjydzanio Warszawy - jak tam z Gustlym po wiza był - jeszcze pochoł.

Jak przijechoł z tych Njymiec nazod, to niejchłodniej przijyna go własno baba. Niewiela brakowało, a mietłom by go prziwitała. Prawie, jak go nie było doma, to prziszoł z Warszawy rachunek do zapłacynio na 160 tysiyncy złotków. I to skond? Z jakigoś hotelu, co se tak nazywo, że tego wypowiedzieć nie sposób.

Fyrcok nie padoł żodnymu ani słowa, że choć roz w życiu chcioł se na chwila posiedzieć w takim fajnym i czystym miejscu, kaj se idzie wypić lampka wina, zjeść krepel i jyny do tego wszyjstkie­go jeszcze kawa. Nic wjyncyj.

Zarozki, jak tam wloz, to jakoś fajno frelka prziwitała go, nie wiadomo czamu, po njymiecku. No, toch jo ji też po njymiecku podziynkowoł za grzeczność i obsztelowołech se to, coch jyny padoł. Możno to wszyjstko przez ta moja bioło koszula i szlips. Wyglon­dołech jak panoczek. Dobrze, że mi jeszcze rynki nie podała, bo jakbych jom ścisnył mojimi stwardnytymi od roboty plyńsky­rzami, to by se możno kapnyła, żech nie je żodnym panoczkym. Tak tymu musiało być, a nie inakszy.

- No, toch se tam tego panoczka udowoł możno przez pół godzi­ny. Jakech potym kiwnył, dołech znać, że chca zapłacić, to na tacy, takij jak faroż używo przi dowaniu komunije, dała mi tyn rachunek. Ćma mi se przed oczami zrobjyło, jakech przeczytoł: 160 tysiyncy. Przeca jyny roz tela miołech pynzyje.

- Gańba mnie było, ale przeca musiołech powiedzieć cołko prowda. Od Gustla też mnie było gańba pożyczać. Padołech prowda. Dołech adres i tak to tyn rachunek prziszoł do Libomi pra­wie, jak mnie nie było doma.

- Joch prosiył briftregera, że jak taki coś przijdzie z Warszawy, to ni mo tego zanosić do chałupy. Jak przijada z Njymiec, to se som odbiera. Ale tyn briftryger złomoł noga i zastympowoł go inszy. Przez to moja staro dowiedziała se, jak to jo w tej Warszawie ucztowoł. Do dzisioka żodyn mi nie wierzy, że to było jyny za lampka wina, kawa i krepel. Wszyjscy se myślom, że jo tam kon­dowoł jak za karlusa.

Ale, że mo Frycok w zegrodzie pora stromików ze śliwkami i inkszymi owocami, to kieregoś dnia zaladowoł owocym rukzak - co to rychtyk po polsku „plecak" se nazywo - i pojechoł mopikym do Pszowa na torg. Zebroł trocha grosza i jyny niewiela dołożył do tego rachunku.

Rudolf Paciok

(ciong dalszy w nastampnym numerze ...)