« IMPRESSUM

KONTAKT

post@EchoSlonska.com

Autonomja Śląska - Słowo wstępne

Ustawa Konstytucyjna z dnia 15 lipca 1920 r.
zawierająca statut organiczny
Województwa Śląskiego

I. Przepisy ogólne

Art. 1

Województwo Śląskie będzie obejmowalo wszystkie ziemie śląskie przyznane Polsce, czy to ze Śląska Cieszynskiego, czy też na mocy art. 88 Traktatu Wersalskiego z Niemcami z 28 czerwca 1919 r. (Dz. Ustaw z 26 kwietnia 1920 roku. Nr. 35 poz. 200).

Województwo Śląskie będzie nieodłączalną częścią składową Rzeczypospolitej Polskiej i będzie posiadało prawa samorządne stosownie do przepisów niniejszego statutu organicznego.

Ziemie austrjackiego i pruskiego Śląska plebiscytowego przyznane Polsce, będą tworzyły jedną jednostkę administracyjną, której statut

organiczny nadał nazwę "Województwo Śląskie". Województwo będzie mialo autonomię, to znaczy, będzie miało ciało prawodawcze, Sejm Sląski, który stosownie do przepisów statutu organicznego będzie mógł uchwalać prawa. W zakresie właściwości Sejmu Śląskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie nie będzie mógł uchwalać praw dla Śląska. Województwo Śląskie nie bądzie państwem samodzielnem, złączonem z Polską luźnie, lecz częścią Polski, z tem jednak zastrzeżeniem, że Polska praw przyznanych Śląskowi nie będzie mogła ścieśnić bez zgody Sejmu Śląskiego (art. 44).

Art. 2

Dotychczasowe prawa i rozporządzenia, obowiązujące w dnia wejścia w życie niniejszego statutu w granicach Śląska, pozostaną w mocy nadal, o ile nie zostaną zniesione zgodnie z przepisami tego statutu.

Wszelkie przypisy prawne, wydane przez rząd niemiecki lub pruski lub przez własciwe (kompetentne) władze niemieckie lub pruskie, przez rząd austrjacki dla Śląska Cieszyńskiego i przez komisje rządzące i plebiscytowe tak na Górnym jak na Cieszyńskim Śląsku, będa dalej obowiązywały, o ile ich nie zmienia niniejszy statut lub nie zostaną później zniesione lub zmienione.

Na czas plebiscytu obowiązuje dla Górnego Śląska § 3 aneksu do art. 88 Traktatu Wersalskiego: "Zmiany ustaw oraz istniejących podatków będą prawomocne tylko za zgodą komisji". Uchwalone przez parlament niemiecki i sejm pruski nowe prawa nie obowiązują na Śląsku , nim się na to nie zgodzi Komisja Rządząca i Plebiscytowa w Opolu. O ile aż do końca jej władzy nie uzna praw wydanych po podpisaniu traktatu pokojowego, prawa te na ziemiach przyznanych Polsce nie będą obowiązywały, po­ nieważ nie będą miały mocy obowiązujacej w dniu wejścia w życie statutu organicznego, co nastąpi z dniem objęcia władzy przez Polskę (art.45).

Art. 3

Wszyscy mieszkańcy Województwa Śląskiego posiadający prawo obywatelstwa 1) Rzeczypospolitej Polskiej są równouprawnieni 2), a wszelkie prawa wyjątkowe 3) zostaną zniesione z chwilą wejścia w życie niniejszego statutu 4).

1) Na mocy art. 91 traktatu pokojowego z Niemcami nabędą wszyscy mieszkańcy Górnego Śląska bez różnicy, gdzie się urodzili, obywa­telstwo polskie z samego prawa, o ile tutaj za­mieszkali przed 2 stycznia 1908 r. Inne osoby mogą zasadniczo nabyć obywatelstwo polskie tylko za zgodą właściwej władzy polskiej. Mieszkańcy, którzy nabywają z samego prawa obywatelstwo polskie, mogą w przeciągu dwu lat od przydzielenia Polsce ziemi plebiscytowej optować za Niemcami, to znaczy oświadczyć przed właściwą władzą, że się zrzekają obywatelstwa polskiego i że zostają obywatelami rzeszy niemieckiej. Osoby te mogą w ciągu roku od dnia optowania wyprowadzić sią z Polski i zabrać majętek ruchomy, nie płacąc żadnych opłat wywozowych. Majątek nieruchomy zatrzymują nadal. Polska osób tych w przeciągu roku po optowaniu nie może wydalić jako obcokrajowców. Osoby narodowości polskiej, a obywatel­stwa niemieckiego, mogą również w ciągu dwu lat optować za Polską i osobom tym musi przyznać rzesza niemiecka te same przywileje, co Polska optantom na rzecz Niemiec. Zmiana oby­watelstwa męża powoduje zmianę obywateistwa żony i dzieci niżej lat 18, a osoby mające ponad 18 lat mogą optować same.

Osoby, które się urodziły na ziemiach przyznanych Polsce, a którym nie służy obywatelstwo innego państwa, nabywają obywatelstwo polskie z samego prawa. Nie stanowi w tym wypadku różnicy ani obecne miejsce zamieszkania ani narodowość ani państwowa przynależność rodziców. Dziecko rodziców, którzy posiadają obywatestwo niemieckie i zawsze mieli miejsce stałego zamieszkania w Niemczech lub Ameryce, jest obywatelem Polski, o ile dziecko to urodziło się na ziemi przyznanej Polsce i nie posiadało obywatelstwa żadnego państwa (art. 2 ustawy o obywatelstwie z dnia 20 stycznia 1920 r. i artykuł 6 traktatu z dnia 28 czerwca r. 1919). Osobom tym prawo optowania nie przysługuje.

Osoby zaś obywwatelstwa niemieckiego, austrjackiego, węgierskiego i rosyjskiego, ktore się rodziły na ziemi przyznanej Polsce, nabywają obywatelstwo polskie z samego prawa, o ile ich rodzice mieli na ziemi polskiej stałe miejsce zamieszkania wówczas, gdy się dziecko urodziło.

Takiej osobie wolno w przeciągu dwu lat po nabyciu obywatelstwa polskiego optować na rzecz tego państwa, którego była obywatelem (art. 4 międzynarodowego traktatu z dnia 28 czerwca 1919 roku).

Na mocy art. 278 traktatu pokojowego winna rzesza niemiecka osoby te zwolnić z obowiązków obywatelstwa niemieckiego. Dopóki to nie nastąpi, rzesza niemiecka może uwazać te osoby również za obywateli niemieckich.

Ponadto każdy Polak może przyjąć obywatelstwo polskie na mocy art. 3 ustawy o obywa­telstwie, który rozproszonym po świecie Polakom i ich potomkom pozwala przybyć do kraju i przy­jąć obywatelstwo polskie bez względu na to, gdzie się urodzili.

Żony posiadają zawsze obywatelstwo męża.

2) Równouprawnienie mają zagwarantowane wszyscy obywatele i obywatelki Rzeczypospolitej Polskiej, którzy nabęda obywatelstwo, jak wyżej wspomniano. Prawa z równouprawnienia wynikające określa najlepiej art. 7 traktatu międzynarodowego z dnia 28 VI 19: "Wszyscy obywatele polscy są równi wobec prawa. Cieszyć się będą temi samemi prawami cywilnemi i politycznemi bez różnicy narodowości, mowy lub wyznania (sans distinction de race, de langue ou de religion).

Różnica w religii, wierze, lub wyznaniu (la différence de religion, de croyance ou de confession) nie będzie dla obywatela polskiego stanowiła przeszkody w używaniu pełni praw cywilnych lub politycznych, mianowicie w dostępie do urzędów publicznych, w żadnej działalności lub nabywaniu zaszczytów lub w wykonywaniu jakiegobądź zawodu albo procederu.

Nie wolno wydać żadnego rozporządzenia, któreby ograniczało obywatelom polskim wolność używania jakiejkolwiek mowy w sprawach prywatnych, w handlu, w sprawach wyznaniowych i prasowych lub w jakiejkolwiek publikacji albo w zebraniach publicznych.

Nie ograniczając prawa rządu polskiego do zaprowadzenia języka urzędowego, powinni obywatele polscy innego języka niż polskiego mieć rozsądne ułatwienie w używaniu ich mowy ustnie i piśmiennie wobec sądow".

Na mocy wolności językowej w handlu każdy może prowadzić książki handlowe w tym języku, którego chce używać i rząd nie ma prawa żądać, by kupiec dla wladz książki handlowe, listy, weksle itd. kazał tłumaczyć. Taksamo wolno wydawać gazety w każdym języku i mówić w każdym języku na zebraniach i wiecach.

3) Zniesienie praw wyjątkowych jest koniecznością dla przeprowadzenia równouprawnienia. Jest to koniecznem, by praw tych nie sto­sowano wobec obywateli narodowości niemieckiej, jak to czyniły rządy niemiecki i pruski wobec Polaków.

4) Prawa wyjątkowe tracą moc obowiązującą z dniem objęcia przez Polskę ziem jej przyznanych (art. 45).