« IMPRESSUM

KONTAKT

post@EchoSlonska.com

Fyrcok za briftryjgra

(Z ksionżki Rudolfa Pacioka
 kontynuacjo z poprzednigo numeru)

Roz tez w 1943 roku - jak jeszcze w Libomi byli Njymce - somsiad od Fyrcoka pieronym go prosiył, żeby poszoł za niego do szkoły, bo rechtor co uczy jego synka kozoł przijść zarozki do kancleryje ojcowi, matce abo opiekunowi. To żech se pomysloł - padoł somsiod do Fyrcoka - ty byś se tam lepszy dogodoł, bo umisz lepszy godać po njymiecku.

Fyrcok nie doł se prosić i poszoł.

- To se mo nigdy nie powtórzić - padoł rechtor. - Chyciyłech ucznia, co na pauzie godoł po polsku. Na kartce mom napisane słowa tego ucznia. - Rechtor zmjyniył se brele na inksze i zaczon skłodać niby te polski słowa. - "Ja, tożech go hibnył fyjderkastlom w łepetyna, bo mi zebroł pistula na placpatrony i padoł, że jak chca se postrzylać, to moga ze szlojdra, abo z biksy z karbidym". . .

Za dwie rzeczy mioł tym rechtor do ucznia i jego rodziców abo opiekunów pretensyjo. Pjyrsze za to, że godo w szkole po polsku, a drugi - że hibnył kamrata fyjderkastlom.

- Przeca to som njymiecki słowa - padoł Fyrcok. - Hibnył, znaczy po njymiecku "Hiebe", a po polsku to by se musiało nazywać, "uderzył". Tu nie widza żodnego podobjyństwa - tłumaczyl Fyrcok. - Abo ta fyjderkastla. Po njymiecku "Federkasten", a po polsku musiało by se powiedzieć "piórnik". Pistola to przeca "Pistole". Placpatrony pisze se po njymiecku "Platzpatronen". Po polsku trza by powiedzieć: naboje do korkowca. Abo tyn szlojder. Pisze se po niymiecku "Schleuder". To samo po polsku nazywo se "proca". Przeca to czysto njymiecki słowo. Biksa tez pochodzi od njymieckij "Büchse". Po polsku "puszka".

- W takim razie jest to spolszczani naszego niymieckigo jynzyka - padoł rechtor. -To też je zabronione.

- Dokładnie tak samo godali Poloki, że to zaśmiecani niymieckimi słowami polskigo jynzyka. Ale momy trzeci wyjści - padoł Fyrcok.

- Jaki? - ciekawy byl rechtor.

- Dać dzieciom spokój i niech se godajom po ślonsku.

- Ni ma ślonskigo jynzyka.

- To za co uczyń od somsioda dostoł sztrofa i mioł sto razy napisać "Wer polnisch spricht ist ein Pole und unser Feind"? On nie godoł po polsku. Nigdy Poloki by tej godki nie uznali za swoja.

Rechtor podropoł se jyny po gowie, zmiyniył mocniejsze brele na słabsze i pado: - Godani po ślonsku też je w njymieckij szkole zabronione.

No, i momy terozki ta nowo Polsko, co jom ze wschodu Rusy prziniysły. Myśleli my, że bydzie dlo naszej ślonskij mowy wyrozumialszo, ale - kaj tam jeszcze gorszo, bo nawet śpjywać zabroniajom.

Kiedyś Fyrcok w rozmowie przi piwie z kierownikym szkoły, ale z Krzizkowic, padoł tak: - W tej naszej ślonskij mowie jest jakiś DUCH, kiery se krynci wele literki "o". I jeszcze krynci se tyn DUCH wele czegoś, czego napisać nie idzie, bo to trza umieć wysłyszeć. Co by se stało, jakby te uczone chłopy od godanio uznali nasza godka za jynzyk i powiedzieli "trza w takim razie opracować pisownia, gramatyka i niech kożdy pieron, co na Ślonsk przijedzie, nie gańbi nas za nasze godani, nie obrzidzo dzieciom w szkołach żywota, nie pluje, a niech se uczy ślonskij mowy"'? To by było sprawiedliwie i tak, jak je kaj indziyj w Europie. Przeca coroz głośnij robi se wele hasła "bliżej Europy", "do Europy".

My byli dycki na realizowani takigo hasła gotowi. Jyny ci, co go głoszom - ni.

My jyny dycki musieli dować na wszyjstko pozor. Na słowa, na ludzi, przi kierych też trza było wiedzieć, co powiedzieć.

Fyrcokowe synki, jak prziszli nazod z wojny, to też długo musieli se dopasowywać do tego nowego. Jedyn służył u Andersa, drugi też walczył pod Monte Casino, trzeci był u Świyrczewskigo Jak tyn jedyn za głośno przi piwie wychwoloł Andersa, to go na dwajścia dni do heresztu zawrzyli. Tyn drugi, co był u Świyrczewskigo, mioł krziż walecznych i poszoł bronić brata. Puściyli go, ale tyn z krziżym walecznych musioł se na piśmie zobowionzać, że nauczy brata, kierego gynerała noleży chwolić, a kierego ganić.

Trza prziznać, że nikierym - bo wiynkszość miała wszystko w rzici - festy w łepetynach poprzestawjali. Fyrcoka też to kiedyś chyciyło i padoł: - Musza se wreszcie przekonać, co terozki je na wiyrchu, a co na dole?

Na wielkim arkuszu, co se bristol nazywoł, ponaklejoł Fyrcok co jyny mioł pod rynkom. Schulzeugnis z 8-mej klasy, bo trza wiedzieć, że już sto lot tymu Njymce uczyli w ośmiolatkach. Zarozki wele tego prziklejył ksionżeczka wojskowo ze sztymplym co mioł polskigo orła z koronom na głowie, potym były roztomańte papiory, kaj bylo napisane te rychtyk nazwisko Fyrcoka, bo Fyrcok to było jyny taki drugi nazwisko, co mu kumple prziklejyli. Roz, jak na poczta dostoł se nowy listonosz, to dwa dni szukoł po Libomi Adamczyka, bo nie wiedziol, że to o Fyrcoka chodzi. Na grubie to prawie kożdy mioł swoji przezwisko. Żodyn se za to nie obraziył, chyba, że nie je stond.

Ale posłuchejcie dalij, co jeszcze było na tym arkuszu. Kole tej ksionżeczki wojskowej byl Wehrpass, też ksionżeczka wojskowo, ale njymiecko. Tam mioł napisane: Kriegsunfähig, Ersatzreserve II. To miało znaczyć, że do wojska je niezdolny a bydzie zdolny dziepjyrko jak już wszyjstkich młodzioków pozabijajom. W pojszczotku na tym arkuszu bristolu prziklejył pora fotek z powstanio, ze szkoły njymieckij, z chóru kościelnego z polskom tabulkom, co na nij było napisane "Chór Lutnia". Były też fotki z gruby, z Rybnika, kaj faroż pośwjyncoł tankietka, co to jom bergmony z Anny dlo amije zafundowały. Na dole jeszcze poprzipinoł roztomańte krziże, mydale, ordery od synków z wojny. Polski, Ruski, Angielski, Nimiecki. Wszyjstko do kupy pomjyszane.

Na samym wjyrchu tego arkusza było napisane wielkimi literami: CO Z TEGO MOM SE POWIESIĆ W HAJŹLU?

Tyn eksperimynt kosztowoł Fyrcoka pół roku wjynziynio. Za dwie rzeczy go posadziyli. Pjyrszo rzecz - to ośmiyszani władzy, bo on tyn arkusz bristolu wsadziył za szkło do gabloty, co wisiała przed urzyndym gminnym. Drugo rzecz, co mu zaszkodziyła, to tyn ruski krziż, co nie powiniyn se znejść kole tych nadanych w Anglii i Njymcach.

Te pół roku Fyrcok nazywoł uniwerzytetym, bo siedzioł tam z mondrymi ludziami. Jak prziszoł dudom, to już był taki wyszkolony, że trza było być conejmyni sztyry razy mondrzejszym od niego, żeby mu prziszyć łatka.

Fyrcok nie noleżoł do tych, co to radzi gardzom ludziami. Żodnymu nie pszajom, o kożdym godajom źle, a eli już coś dobrego to jyny to, że pieron był glupi, bo...

Głupotom Fyrcok nazywoł kożdo zaprzepaszczono szansa. Nie wiym, czy czytoł Szwejka? Eli ni, to szkoda. Szkoda, że nie znoł go Haszek. Umioł by o nim napisać tak, jak na to zasługowoł. Miołby o czym.

Na przikłod, roz uzaś mioł kryto marka. Pjyrszy przipadek po wojnie. Na kartce, co ta marka przikrywała, stoło: Zgłosić sie w komórce PPR.

Fyrcok przeblyk se w warzicie w stare szmaty, co w nich robi i przed zjazdym pod ziymia poszoł do tego biurowca, kaj majom ta jejich komórka PPR.

- Otwiyrom dźwjyrze - opowiadoł Fyrcok - zaglondom do pojstrzodka i co widza? Gardiny w oknach, diwany, polstrowane zesle, wybjylone ściany z obrozkami i orłym. Sztyrech klasyków z portretów zaglondo mi w oczy, a niejbardzij Stalin. Marks, Engels i Lynin wyglondali na bardzij wypocznytych i nie takich złych. No to jo im padom: a wy pierony zaklynte za błozna mie mocie? To mo być komórka? Joch se oblyk jak do mojij komórki, kaj mom wongel, koszyki na kartofle, stare koło, kotucz, kara, miechy. Jo jyny mom tako komórka. Wyście mi napisali "zgłosić sie do komórki PPR" toch se padoł, ja, też trza se oblyc, bo tam bydom mieli dlo mnie jako robota. Na drugi roz nie robcie mnie za błozna, bo swoi lata mom. Jeszczech se trocha pobronczył pod nosym i zawrzyłech dźwjyrze od strony siyni.

Jeszcze trocha nieskorzi opowiadoł Richuś, a Jorguś mu pomogoł, jak to Fyrcoka wysłali z gruby na wczasy. Ślonzoki bierom przeważnie urlopy na żniwa, żeby se przi chałupie porobić. A tu, wysyłajom Fyrcoka na urlop do Kołobrzegu. Nie chcioł tego skierowanio, ale jak go uzaś zawolali do tej komórki partyjnej, to nie bardzo chcioł godać jak go ustawiali, ale skierowani wzion.

Fyrcoczka chodziyła do roztomańtych ludzi we wsi i u faroża była, żeby z chłopym pogodali i te wczasy wybjyli mu z głowy. Kaj jo tam byda na stare lata po świecie jeździć Trza mi to? - narzykała.

Nie pomogły lamynty Fyrcoczki ani rady somsiadek, że to niby jyny rajmatyka z tego morza prziwiezom. Fyrcok kozoł se babie spakować, synkom zarzondziył, żeby wachowali chałupy, futrowali wieprzka, koza, króliki, kury, kota i psa. Pojechali.

Nie było ich prawie trzi tydnie. Jak przijechali nazod, to Fyrcoczka chwolyła se, że było tam jak w niebie. Wszyjstko dali na stół i naczynio pozmywali po obiedzie. Nic nie kozali robić i to bylo niejgorsze. Aż grzych wylegować se na tapczanie do ósmej.

- Ale, na drugi roz już se namowić nie dom skyrsz ludzi. Wjyncy tam było goroli jak Ślonzoków. Na nas godali hanysy. Ni mieli nas radzi, a jyny traktowali nas jakbymy byli z cyrku. Piyrwyj nas zaproszali na taki roztomańte podwieczorki zapoznawcze, a jak my prziszli, to se jyny snas śmioli. Nic bych nie padała, żeby to śmioli se snas lepsi, ale te chadziaje to taki pieronowe flejtuchy. Namarasi, nie posprzonto za sobom, nic ni majom poukłodane, dycki wszyjstkiego szukajom. Piere, to woda wyleje przez okno, bigluje, to zielozko zostawi włonczone. I tacy se jyny niejbardzij snas śmioli.

- Niejbardzij te pierziński motyki śmioły se z moich kiecek, że to niby, jak se jedzie na wczasy, to trza se oblyc po pańsku. Joch tam była tak oblyczono jak w doma w niedziela do kościoła. Nawet na beztydziyń żech se nie przeblykała i chodziyłach jak w niedziela. Te paniczki jeszcze se sy mnie śmioły.

- Tako jedna wielko paniczka sztychała mnie bez przerwy, że jak se mo obleczone tela kiecek, to pod spodkym musi być mocka błechów i inkszych insektów. Wtedy chyciyły mnie nerwy, bo przi ludziach mi to padała. No toch jom chyciyła za rzić, dźwignyłach jeji kiecka i wrzasnyłach tak, że w drugim domie wczasowym było słychać: "obezdżijcie se ta paniczka od spodku. Na wjyrchu fajno jak kwiotek, od wonideł aż krynci w nosie, ale koszula to ze dwa tydnie nie widziała mydła. A terozki se moi kiecki obezdżijcie!" - i dźwigałach po porzondku coch miala na sobie i pokazowałach wszyjstkim, jak to było wyszkrobione, biołe jak śniyg i wybiglowane.

- Od tego czasu toch do końca miała spokój. Te herne paniczki mijały mnie jak zaraza.

Jednego razu Richuś mioł na nosie ciymne bryle. Nigdy tego nie nosiył, nawet jak śwjyciyło słońce. Co je? Coś se musiało stać. No i stało se.

Werbusy z Anny chodzom całymi kupami. Nikiedy po ożyroku coś ryczom na jedna nuta i dycki tako samo śpjywka. Fałszujom, że aż uszy puchnom. Jak już werbusy wlezom cołkom bandom do gospody, to niejmondrzej byłoby, żeby miejscowe synki przeszły kaj indziyj. Wtedy było prawie tych miejscowych wjyncyj, bo Richuś mioł urodziny i obsztelowoł dlo kożdego po secie i piwie. Werbusy kozały se miejscowym wyniyść, bo stołów było dlo nich za mało. Miejscowi zarozki se nie wyniyśli i doszło do haje. Richuś dostoł po gymbie, że aż był spuchnyty i oczy mioł modre. Przez to te bryle od słońca, choć słońca nie było. Jak przijechała milicyjo, to zebrali miejscowych na posterunek, a werbusom kozali se rozynść do hoteli.

Fyrcoka też roz werbusy zastawiyli jak szoł z mitagszychty ku chałupie. Wiedzioł, że bydzie śnim źle, ale zimnej krwi nie straciył. Wyciongnył z tasze ta swoja tromba strażacko, bo kryka, taszynlampa i ta tromba, to dycki mioł przi sobie. Zatrombiył tak glośno, że nieboszczyka by szło obudzić. Werbusy nie bardzo wiedziały, co to mo znaczyć. Zwyczajnie pogłupieli, bo tak se jeszcze żodyn przed njymi nie broniył.

Taki jedyn z rady zakładowej, co to pasowoł mi do tego typu wdziyncznych, jaki noleżoł se Rusom, padoł kiedyś na jakimś zebraniu załogi, że noleży se integrować.

Jak werbusy umiom se z miejscowymi integrować na dole, to i na wjyrchu muszom probować. Na dole werbusy som uczniami, a - że tako samo warstwa kamiynio i ziymi wisi nad głowami wszyjstkich, to te odważnioki som tukej jak myszy.

No, i żeby my se nie integrowali jyny na dole - opowiadoł Jorguś - to tyn z rady zakładowej padoł, że zapisujom na wycieczka do Wisły.

Po tej pjyrszej wycieczce były jeszcze inksze, ale o integracyji już żodyn nie godoł. Ślonzoki jeździyli ekstra i werbusy też.

Jednego razu zrobjyli wycieczka do Turawy nad jezioro. Fajnie tam jest. Woda, plaża, łódki, kajaki, las. Wszyjstko idzie wynajmnyć na dwie godziny, na sztyry abo i na cołki dziyń.

Mjyszajom se tam Ślonzoki z Opolszczyzny ze Ślonzokami z trójkonta miast Rybnik - Wodzisław - Racibórz. To je ta czynść, co przed wojnom noleżała do Polski. Te dwa typy Ślonzoków - jak se zmjyszajom - to nie idzie poznać, bo som jak jedyn. Ale przeca nie brakuje tam werbusów i miejscowych "tajojów", co też nad jezioro autobusami przijyżdżajom. Mjyszajom se tam lwowski "batiary" ze ślonskimi "kondami". Werbusy, to osobny światek i za festy to ze zmjyszać ze żodnym nie dajom.

Ja, roz dlo sprawiedliwości trza powiedzieć, że sporo se ich zmjyszało. Ale ci nie majom czasu na żodne wycieczki, bo to som ci, co se ze Ślonzoczkami pożyniyli. Oni - abo kończom budowy domków, abo - jak już se te domki pobudowali, to terozki szporujom na meble, trabanta i potym bydom u siebie w doma. Tacy też som, ale przeca nie tu w Turawie, kaj se jedni z drugimi mjyszajom, miyszajom i tak rychtyk, to se zmjyszac ni mogom.

Na potańcówce taki jedyn "tajoj" tańcowoł z dziołchom z naszogo autobusa - opowiadoł tym razym Richuś, a Jorguś z Maksym kiwali głowami, że nie cygani. - Tańcowali se fajnie i możno tak wele wieczora, to by se i zintegrowali, ale jedyn zazdrośnik wyloł dziołsze na głowa kufel piwa. Uzaś haja i psinco z integracyji.

Ślonzoki - to tak, jak gospodorze i komorniki. Komornikowi styknie, jak dobrze wypadnie przed gospodorzym. Gospodorz uzaś bydzie chcioł dobrze wypaść przed somsiadami.

Te nasze ślonski komorniki som niedobre, bo wygryzajom z chałup gospodorzy, a przi tym myntalności komorników wyzbyć se nie chcom. To je pieronym źle, bo podwiela styknie nom wonglo, to oni bydom gospodarzić na wzór dojynio krowy. A jak coś puknie, to przestanom se czuć gospodorzami, a wtedy... rozmyśloł roz Fyrcok w gospodzie przi ludziach i uzaś go prawie nie zawrzyli.

Siedzioł tam przi piwie prawie taki jedyn wdziynczny Rusom za wyzwolyni i on był pieronym zły za sztychani tych gospodorzi-komorników.

Turawa, to już je tyn Ślonsk Opolski bez werbusów, bo słynie z rolnictwa, ale za to z repatriantami - jak to se godało - zza Buga. Mjyndzy njymi byli przijezdni z cyntrum Polski, co to niejpjyrw na szaber, a nieskorzi, do zajmowanio urzyndów przijyżdżali. Ci chnet pochytali se w sytuacyji i doszli do wniosku, że opłaci se być wdziyncznym Rusowi za wyzwolyni.

Jyny trza se włonczyć do tej budowy socjalizmu. Powalczyć z kułakami, wychytać wrogów ludu, powsadzać ich i pudzie wydzierżeć.

Ci zasik, co se tukej z przimusu znejdli, bo zostali ze swojigo wyciepani i musieli ojcowizna opuścić - mieli inksze myśli w głowach. Ci byli i som w porzondku. Nikierych, to nawet było gańba przed tubylcami za tych z cyntrum. Tubylce przeca nie wiedzieli, kiery skond se tu znejd.

Jak kieryś mioł dobry słuch muzyczny, to szło poznać po godce. Jest tako jedna - na cołkim świecie - litera "Ł". Jedni wymowiajom ta litera mjynko, a inksi twardo. Po tym szło z chrubsza poznać, kiery skond se tu znejd.

Zarozki po wojnie, to se tak te władze na grubach chciały bardzij bergmonom przichlybić. Na wczasy skierowanio wciskali, choć za festy to żodyn nie chcioł. Bilety do kin i tyjatrow za darmo dowali. Wycieczki autobusowe organizowali. Roztomańte zniżki prziznowali - na bana, na autobusy. Miało se darmo tramwajami w miastach jeździć i autobusami - mjyndzy miastami. Miało se też izby w blokach za darmo, abo za półdarmo dostować. Ale - to se tak jyny godało - za darmo.

Tak doprowdy to noleżało być grzecznym, jak te dziecka w szpilszuli. Trza było kożdego pjyrszego moja nosić tych klasyków marksizmu na patyku, abo na takim sztilu od mietły. Na dobrych gospodorzi noleżalo godać "kułak". Na sklepikorza - drobnomieszczanin. Na faroży - reakcyjny kler. Na ceglorza - zarzigany kapitalista. Na pona dworu w Rzuchowie, Pszowie, Dzimierzy abo w Krziżkowicach - burżuj-obszarnik.

Ja, roz to se mogło z poczontku nawet podobać. Prosty człowiek zaczynoł być w zocy. Ale jak nieskorzij te sekretorze PPR próbowali Pon Boczka zamjynić na Józefa Stalina, to i tym zrazu zadowolonym zaczyno coś w palicach prześwitować.

Fyrcok był dycko do roboty pieronowym hartym. Nie ciyrpioł takich, co to na nich te rychtyk Poloki godali "leser". Na razie jyny sztychoł tych, co se myśleli, że pójdzie jakoś pogodzić Józefa Stalina z Jezusym.

Ale, jak te sekretorze zaczyni na roztomańtych otwartych zebraniach obrażać faroży, wyśmjywać pszowski odpust i tu roztomańte berła, kryki, bryle, co za ołtorzym zostawiyli na pamiontka ci uzdrowjyni przez Matka Bosko Uśmjychniynto - to wtedy zarozki uzaś z tych dwóch Józefów wybrali tego, co se Jezuskiym opiekowoł.

Roz też zastawjył Fyrcoka sekretorz PPR jak wyloz z warzity. Był już umyty i przebleczony tak, jak se chodzi z domu do roboty, a potym nazod.

- Macie autorytet - pado sekretorz.

- Panoczku! Jo ni mom żodnego auta - zrobjył z siebie głupka Fyrcok.

- Ludzie was szanujom - poprawiył se sekretorz. - Robota znocie jak mało kiery. Przez to my se w komitecie PPR naradziyli, że bydzie z wos brygadzista i przodownik pracy. Taki modny dzisiok wyścigowiec.

- Podwiela jeszcze żyja, chciołbych se oczami wyobraźni obejzdrzeć tabulka na moim grobie. Już jom widza. Wielko jak pieron, a napisane je tak: "Tu leży ciul ubogi, co niejpjyrw wyszpanowoł norma, a potym nogi". Po drugi, to jo nie uznowom w robocie żodnego kacanio - na co rychtyk Poloki godajom - ściganio. Co nogle, to po dioble. A po trzeci - boicie se, że wom kiery tyn wongel ukradnie? Dlo nos i jeszcze dlo naszych dzieci go styknie.

Ja, toż to było przez Fyrcoka tak dosadnie powiedziane, że sekretorz doł se spokój z dalszym przekonywaniym go o potrzebie organizowanio brygad przodowników pracy.

Sekretorzym był prawie w tym czasie miejscowy chłop z familoków, toteż na koniec padoł Fyrcokowi jyny tak: wjysz Karlik, znom cie jak swoi galoty. Żodyn se nie dowjy prowdy o tym, jako też myślisz o przodownictwie pracy. Nasza godka zostanie mjyndzy nami. Ale dej se pozor, bo nie wszyjscy bydom na twoji godani głusi.

Majnusz - wjycie, tyn od czarowanio, przesiedzioł cołko wojna jak mysz pod mietłom. Po wojnie uzaś doł se znać. Roz też w pszowski odpust zdarzyło se tak: Pod wasserturmym - na co rychtyk Poloki godajom wieża ciśnień - szły chodnikiym sztyry herne dziołchy. Za njymi pora kroków szło sztyrech synków. Nie było by bez tego, żeby synki nie zaczepiały dziołch.

- Pójdziesz sy mnom na karasol? - pytol August Wefka.

- Mosz jyny piontka w kapsie - śmioła se herno Wefka.

- Co wy tam bjydne szlepry możecie nom zaofiarować - prziłonczyła se do Wefki Hilda.

Spory konsek drogi sztychały dziołchy synków, kierym już brakowało słów do śmjychu. Niejbardzi wygodano była Sztefka. Wyśmjywała se ze synków, że to niby idom na odpust i chcom pokondować z piontkom w kapsie.

Piontka godało se wtedy na pjyndziesiont groszy. Na dziesiynć groszy godało se "czeski".

Mjyndzy tymi karlusami był też Majnusz. Musialo go to sztychani przez dziołchy pieronym ubodnyś, bo oroz - dejcie se terozki pozor! - dziołchy stanyły jak wryte w ziymia. Sebuły se strzewiki, powjonzały, sznurowadłami, przeciepły se to na karki, potym dźwignyły kiecki tak wysoko, że aż im było widać pympki i pomału, jak na zwolnionym filmie, dźwigały wysoko nogi, jakby przelazowały przez jakoś głymboko woda. Tak szły jakiś dwajścia metrów a możno i wjyncyj. Potym uzaś spuściyły klajdy, obuły se strzewiki i szly dalij, jakby se nic a nic nie stało.

Ale przeca ci, co to widzieli, ryczeli ze śmjychu. Dziołchy nie wiedziały o co chodzi. Ja, toż Majnusz doł im pieronowo nauczka.

Drugi uzaś roz - a było to na muzyce u Siodmoka - Majnusza pieronym sztychali tacy, niby odważni, co to niczego se nie bojom, a już nejmyni tych Majnuszowych sztuczek.

- Ja toż - padoł jedyn z tych niby odważnych - umisz roztomańte sztuczki, ale diobła to nie pokożesz.

- Dejcie synki spokój - padoł Majnusz. - Lepszy bydzie dlo wos, jak go nie bydziecie widzieć.

- Psinco umisz - śmioł se z Majnusza jedyn z tych niby odważnych.

- Słuchej synek - padoł Majnusz. - Jak tak rychtyk chcesz, to ci go pokoża.

- Czamu jyny Karlikowi - spytoł Francik. - Jo też moga se diobla obejzdżeć.

- A czamu ni jo? - padło jeszcze pora głosów.

- Jak tak - wyszeptoł Majnusz i obróciył se na pjyncie - to wom go pokoża.

Na placu stoła furmanka. Majnusz ściongnył z dyszla homonto, co koń na karku nosi. Wciepnył je na okolnik od płota. Potym coś poszeptoł i zarozki tyn okolnik zamjyniył se na diobła. Głowa mioł mało, ale rogi na njyj wielki. Z pyska świyciyło mu ogniym. Mioł też zamiast nóg koński kopyta. Po chwili chyciył Majnusz tego diobła za rynka i wprowadziył na sala, kaj se tańcowało i kaj było pełno ludzi. Djoboł chuchoł z pyska ogniym i maszyrowoł przez cołko sala prowadzony przez Majnusza. Wszyjstko ucichło. A te karlusy, co tak pieronym chciały tego diobła widzieć, pootwjyrały okna i pouciekały ze sale. Za nimi reszta towarzystwa.

I już było po zabawie.

Po tym wszyjstkim faroż Pilawa, co też był w roztomańtych naukach wyuczony, wypowiedzioł Majnuszowi rychtyk wojna. To była tako wojna, co by jom szło przirownać do tej mjyndzy kontraktowym sejmym a prezidyntym Wałynsom. A że Majnusz nie chcioł se za festy w tej krziżkowickij społeczności wyróżniać, toteż zaprzestoł na dycki swoich czarodziejskich sztuczek. Po drugi - lot mu przibyło, zdrowi już też nienajlepsze, no to se ustatkowoł i był porzondnym, nomalnym czlowiekiym aż do śmierci.

Ja, toż szło by te wszyjstki historyjki o Majnuszu styrczyć miyndzy bojki, gdyby nie to, żech som był niedowno w Krziżkowicach u państwa Szarowskich, co byli somsiadami Majnusza. Oni też godajom, że to była prowda, a ta ostatnio odpowieść o wywołaniu na zabawie u Siodmoka diobła, pochodzi od samego somsiada Józefa Szarowskiego.

A Fyrcok z Majnuszym mioł tela wspólnego, że u niego robjył jako hajer. Majnusz zaś był sztajgrym. Fyrcok wiedzioł, co Majnusz umi, uzaś Majnusz wiedzioł, że Fyrcok to twardy chłop, z kierym roztomańte sztuczki mogły by se udać, abo ni. Przez to te dwa chłopy szanowały se jak ludzie, a nie jak jakiś sztukmistrze.

- Niech se uczy kiery chce, czego chce, ale obowionzkowo niech se uczy w normalnych szkołach, jak żyć - godoł dycki Fyrcok.

Rudolf Paciok

(ciong dalszy w nastampnym numerze ...)