Z biegiem Rudy
Drodzy
Czytelnicy!
Prezyntujymy Wom dzisio ksionżka "Z biegiem Rudy", kierej autorym je
Bogdan Dzierżawa ze Rybnika-Chwałyncic, laureat wielu ślonskich konkursów literackich. Jego opowiadani "Stary
dymb" było zamieszczone w ostatnim numerze "Echa Ślonska". W nastympnych numerach bydziecie mogli
poczytać inksze konski ze dzisio prezyntowanej ksionżki, kiero idzie kupić, tak jak i inksze pozycje ślonskigo
wydawnictwa Itatis, we ksiyngarniach na terynie Ślonska.
LeChris
Od autora
Rostomajnte som rzyki na świecie, ale dycko jedna jest twoja, to ta nad kerom żeś sie
urodziył . Choćbyś potym widzioł tysiąc inkszych, zawsze bydziesz ta nojpiykniejszo pamiyntoł, chocioż by według
tych drugich jak przikopka wyglądała .
Wiela ludzi przez cołki życie po świecie wandruje i w rostolicznych rzykach nogi
moczy, ale ta , do keryj piyrszy roz sie wlazło i poczuło sie jeja zimno woda małymi nożkami , do tyj dycko wrocajom.
Znom takich, kerzi prawie wiynkszość życio przeżyli nad Renem, Tamizom i nawet nad
takimi, w kerych krokodyle pływajom, a jednak jak ich tynsknica wziyna, to nad ta mało, biydno i wymynczono Ruda
wrociyli. Niy dziwia sie tymu, bo tu sie urodziyli i tak jak jo czy Ty, tyż piyrszy roz nogi zatonkali w tyj rzyce.
Jakiś mądry filozof pedzioł: ”Nigdy sie dwa razy do tyj samyj rzyki niy wlazuje”
- to jest niby prowda, bo woda, tak jak wszystko w życiu nigdy w miejscu niy stoji: ”Wszystko płynie” -
pedzioł zaś inkszy mądrala.
Ta rzyka o keryj moga pedzieć, że jest „Moja”, mo aże dwa źrodła ,
jedne w Rudziczce, a drugi w Baranowicach.Bezmała kedyś z jednego miejsca wylatowała,ale piyrsi ludzie,kerzi sie nad
tym źdrzodłym osiedlyli,dycko haja robiyli miyndzy sobom.Jedni zaczli kopać przikopka ku dzisiejszyj Rudziczce,a
drudzy ku Baranowicom.Przi tym robiyli se na złość i żeby do jejich osady wiyncyj wody żynyło,to coroz głybszo ta
swoja przikopka kopali. Potym zaczli stawy kopać, żeby na forant wody nazbiyrać, jak suche lata bydom. Tak to długo
twało,że sie im roz źdrzodło straciyło i żodyn wody ni mioł,wyschło i fertik! Ponboczek sie niy poradziył dłużyj
tyj swadzie prziglondać i padoł: Kiej sie niy poradzicie pogodzić,to teraz bydziecie musieli długo pokutować i
czekać aże sie wom nowe źdrzodła pokożom - i tak sie stało.Jedne wybiyło w dzisiejszym „Baranioku”, a
drugi tam kaj jest Rudziczka dzisioj.Od tego czasu skończyła sie swada o woda.Tak rzyka rozdwojono spotkała sie kole
dzisiejszego Klyszczowa,kaj miyszkali bardzij zgodni ludzie i do dzisioj Ruda leci se spokojnie aż do Odry .Rostomajntych
potym dziejow sie doczekała i nie jedno widziała, ale żeby sie doczekała takich czasow,że ludzie jom tak
zgizdrzom,tego żodyn niy przipuszczoł.
Marnie dzisioj wyglądo, ale jeszcze niy tak downo była piykno i czysto. To w nij żech
sie pływać nauczył, piyrszy roz żaba widzioł, piyrszo w życiu ryba do rynki chyciył. W nij tyż żech sie topiył,
jak mie kolega pyrtnył z brzegu do wody na naszyj piyrszyj, samodzielnyj wyprawie. Nad tom rzykom rostoliczne żech
chwile przeżył i rostomajnte cuda sie dzioły. Roz piykne o kerych sie cołki życie pamiynto i godo, drugi roz smutne
i brzidkie, o kerych sie zapomino i niy wraco sie do nich.
O tych zdarzyniach, kere sie tu dzioły nad Rudom, abo sie mogły zdarzić a sie niy
zdarziły, kere sie możno dziepiyro zdarzom - pisza w tyj książce.
Utopki, Strzigi, Jaroszki, Skarbniki, Meluzyny, Klynkanice i inksze jeszcze straszki,
dycko żyły nad Rudom i jeji dopływami. Nad Rudom tyż od początku żyli ludzie w zgodzie i niyzgodzie z tymi
straszkami. Jedni sie boli tych straszkow, inksi sie śnich śmioli, a jeszcze inksi snochwiali i opowiadali drugim
niystworzone rzeczy o nich. Jo noleża do tych, kerzi słuchajom, czasym snochwiajom te rostoliczne bojki i potym na
papior przenoszom. Jak by człowiek nic niy robiył i niy wynochwioł, to by mu źle było na ziymi.
To co tukej pisza niy zawsze jest prowdom, ale jak by prowda napisać, to tyż by niy było
przijymne. Dejmy na to, że sie napisze o tym, że na naszych oczach ginie prziroda. Czysto woda w Rudzie, Nocynie ,Kokocince
i wszystkich inkszych dopływach zamiynio sie w gnojowa. (To jest za mało pedziane, bo gnojowom, takom prawdziwom, to
idzie podlywać w zegrodce, a to co w tych naszych rzykach płynie, to by sie yno nadało fotografowi na wywoływanie
zdjyńć).
Te rostomajnte roślinki, kwiotki, grziby, ryby, zwierzina i ptoki - kere rosły, chodziły,
pływały i furgały w naszych lasach i wodach, to sie tracom na naszych oczach. Powiydzcie, że to som tymu winne te
straszki? Bo to one hajcujom w piecach plastikowymi flaszkami, oponami i do tego spuszczajom olyj i myjom auta w rzykach.
To te gizdy ladujom rostomajnte charbozie do plastikowych miechow i wywożom w nocy do lasa, niyroz blank nowym autym.To
som nowoczesne „STRASZKI” i o nich w tyj książce nic niy stoji. O takich to niy idzie ani bojki napisać,
wica ułożyć ani śpiywki, bo by sie czuły urażone. Przez to pisza o tych, kere jeszcze za dziecka pamiyntom, abo tyż
o nich słyszoł od starszych. Do tych straszkow zawsze byda tynskniył i o nich dycko byda dobrze godoł.
Ludzie,kerzi w tyj książce som przibrani ,żyli miyndzy tymi straszkami i nikere
opowiostki som na prawdziwych zdarzyniach oparte. Jedne opowiastki zaś som smyślone,ale mogły sie zdarzić, bo tyż
trocha prowdy w nich jest. Nazwiska i miana , tyż nikere som prawdziwe a nikere do niypoznaki zmiynione, po to,żeby łostudy
niy było jak by sie kery czuł urażony.
Niy taki jest cwek tego mojigo pisanio,yno taki,żeby sie prziczynić do tego,co by ta
nasza godka w jakimś malutkim ździebełku od zapomniynio uratować. I drugi cel,to taki,żeby ta nasza prziroda
szanować,bo tego co teraz śniom wyrobiomy,nasze prziszłe pokolynia nom niy wyboczom.
Możno sie juzaś człowiek doczeko, że ujrzy przez czysto woda dno Rudy ,szpacyrujące
po nim raki i szpluchające sie w nij bajtle,kere po wielu latach bydom do tyj rzyki tynsknić i nowe książki o nij
pisać?...
Nad Rudom
Nad Rudom mi żyć trefiyło
Bo tu żech sie urodziył
Nad brzyg tyj rzyki w Maju,
Ze starkom po kwiotki żech chodziył.
Żołte kaczyńce, modre „Żabi oczka”,
Kwiycio zatrzyńsiyni
Przeplotane miyndzy sobom
Kryły sie w zielyni.
Woda jak płaczki czyściutko
Po cichutku pluskała,
Wylynkane przez nas żaby
Do siebie wołała
Na samym dnie po piosku
Łopaczne raczyce
Z dzieciami pod łogonym
Szpacyrowały w rzyce.
Za nimi drobne rybki
Cołkimi chormijami
Podane do przecinków
Z czornymi łoczami.
Lecy kedy nad wodom
Ważka wielnosko przeleciała,
Kolorowo choby dynga
Muszki w lufcie chytała.
Nad głowom gibko przelecioł
Wrzasklawy zimorodek
Ani kulka modro prasknył,
Do Rudy w som środek
Wyfurgnył chnet do gory
W dziubie coś niesie,
Małego ruzika dlo młodych
Nad urwisko w lesie.
Wszystko nad Rudom za serce chytało
Tu wszystko znajome mi było.
Kożdy kamiyń i krzoczek sie znało
I piosek, po kerym sie boso chodziyło.
Dzisioj inaczyj człowiek patrzy,
Inaczyj tyż wyglondo prziroda,
Już raki niy szpacyrujom po dnie
Bo w Rudzie niy ta sama woda.
Zmiyniło sie wszystko na tyj ojcowiźnie
I możno bardzij sie zmiyni,
Ale tukej żech sie urodziył
I pszaja tyj naszyj,rybnickij ziymi.
Bogdan Dzierżawa
