Stary dymb
Som
stromy, kere cołki wieki żyjom, som tyz taki, kere po stojączku umiyrajom.
Som takie, co przewrocone przez wiater w samotnosci zgnijom.
Dużo jest tyż takich, o kerych cołki życie pamiyntomy, choby świynte były.
Ptoki tyż som takie, kere swojigo stroma nigdy niy opuszczajom, bo gniozdo na nim majom.
Nikere zaś ptoki swojigo stroma cołki życie szukajom i nikaj go znojść niy poradzom.
Gniozda ni majom kaj zrobić.
Jo swój strom znojd i przi nim łostana. Korzynie tego stroma głymboko siągajom, Mojich praprzodkow mi sztyjc przipominajom....
Rys: Utopek
Dudek to jest taki ptok, kery jak roz sie kańś zagnioździ, to już tego miejsca niy zmiyni. Jak mu gniozdo zniszczom, długo sie niy
poradzi spamiyntać. Ciynżko mu jest nowe miejsce na nowe gniozdo znojść.
Kukawka juzaś, tyj jest jedno kaj swoji jajco podciepnie. Inksze ptoki muszom jeji dzieci chować.
Ludzi tyż idzie do tych ptokow porownać. Tyż majom rostomajnte natury. Jedni jak te dudki, zaś inksi jak
kukawki.
Jest taki miejsce na rybnickij ziymi, tam kaj rzyka Kamionka do Rudy wlatuje, w Wielopolu.
Tam nad tamom do dzisioj som resztki starego, wielnoskigo dymba, kery dużo znaczył w mojim życiu. Niydaleko tego krola stromow żech
sie narodziył i chocioż łon był świadkiym narodzin mojich przodkow, to mie jednak przipadło być świadkiym jego marnego końca.
Stoł sie tyn dymb dlo mie symbolym zycio i przemijanio.
Jak żech był małym łeboniym, czynsto odwiedzoł zech te miejsce, a dzioło sie to bez wojna(za niymca).
Tukej przikludzała mie moja starka, bo było to nojpiykniejsze miejsce i nojbliżyj do niego my mieli. Tukej, kole tego dymba Kamionka
szyroko zakolała i robiyła sie tam najpłytszo i najszyrszo. Woda była w nij czysto jak kryształ i nojwyżyj do
kostek siągała. Przepływała ta rzyczka kole takigo urwiska, kere sie sztyjc obrywało, bo podmywała go swojim nurtym. Piosek i drobny
szuter z pluskiym wlatowoł do Kamionki, kero yno czekała nań, żeby se dno odnowić. Brała go w obyrtaka i usypowała na
dnie taki małe bruzdy i goreczki. Jak sie z wiyrchu podziwało, to cołki dno rzyczki wyglądało choby wielko rompla.
Starka, kero zaliczom do tyj piyrszyj zorty ptokow, jak mie nad urwisko rano przikludziyła razym z mojom
siostrom, podziwała sie na dol i pedziała swojom starom, piyknom, ślonskom godkom:
- Łobejrzijcie se dzieci,
jak ta rzyczka sie musi dycko mynczyc. Cołko noc ta rompla na dnie ukłodo, co by utopek mioł na czym pranie wyprać, a dzieciska
wlezom i szłapami cołki dno porojniyrujom i rzyczka zakalom.
Tak było dycki, kożdego gorkigo dnia w lecie, kiedy prawie wszystkie dziecka z Wielopola „Na
dole”, przichodziły tu ze swojimi mamulkami, abo starkami, żeby sie trocha ochłodzić i poszłapać w czystyj i zimnyj
wodzie. Starzikow, abo tatulkow, to prawie nigdy tam z nami niy było, bo przeważnie przi wojsku byli. Była to dolina ciepłego słoneczka
i zimnyj wody. Dzieci chytały rynkami malutkie rybki, kere sie kryły i uciekały przed nimi pod brzyg, kaj rosły cołki kympy
zielska wodnego. Były to przeważnie ruziki, piskorze, okoniki, wajski i minogi rzyczne. Czasym sie z zielska dało wyburzyć
jakigo wiynkszego linka, abo szczuka, ale te gibko uciekały do głymboczyn pod starymi olszami.
Nad wodom lotały rostoliczne kolorowe ważki, szmaterloki i nimfy, kere tyż nas kusiły, żeby lotać za nimi w płytkij wodzie,
kero rozpyrskiwała sie pod nogami i leciała na nasze mamulki, kere w tym czasie na dekach klachały.
Na gorącym piosku pod urwiskiym, kaj my mieli swoja plaża, szło znojść taki malutki dołeczki, kere były usypane jak małe lejki. Na
dnie w tym dołeczku, siedzioł blank mały chroboczek, kerymu yno z pod piosku wystowały dwa klyszczyki. Godali my na nie
„Kozy”, skuli tych klyszczy podobnych do kozich rogow. Czekały łone w tych dołkach na mrowca. Jak sie kery zabamonciył
i wpod do tego lejka, to już sie śniego niy poradziył wygramolić. „Koza”zaś gibko cap tymi klyszczykami i pod
piosek wciągła, kaj go napewno zeżarła. My dycko te „Kozy” cyganiyli. Wciepowali my im do dołka malutki kamyczek, abo
konsek jegły sosnowyj, a potym my sie śmioli, że dały sie nabrać. Dzisioj to już wiym, ze sie te chroboczki „mrowkolew”
nazywajom.
Grzoły sie tyz na ciepłym piosku, rostomajnte koniki polne, kere umiały gibko skoczyć do luftu przed nami i daleko odfurgnyć. Trza
było sie po cichutku ku nimu skrodać, żeby go łapnyć do rynki. Ciynżko było takigo pioskowego konika capnyć. Starszym synkom sie to
jednak udowało. Chytali je do rynki, a potym nom, szkwotom dowali. Mieli uciecha, jak tyn konik wypusciył nom do rączki taki żołty
gift, kery łoszkliwie śmierdzioł, ani umyć tego bardzo w wodzie niy szło i czynsto te małe bajtle z żołtymi packami
lotały, a starki sie gorszyły.
Bawiyli my sie rostomajncie nad tom rzyczkom. Młodsze bajtle budowali zomki z piosku, a starsze łebonie to zaś zastawiali
rzyczka dornikami, kolikami i pioskiym, żeby sie woda dźwigła. Chcieli se popływać, a w takij płytkij wodzie niyszło.
Sztyjc my sie miyndzy sobom wadziyli, bo jak sie woda za fest dźwigła, to tym młodszym zatopiała te zomki z piosku, kere tak
procnie se zbudowali. Dycko nas potym sama Kamionka pogodziyła, bo przerywała ta dornikowo grobla i juzaś my od nowa musieli
wszystko robić.
Prziglondoł sie tymu wszystkimu, tyn wspomniany dymb, kery tu chyba od wiekow stoł i pamiyntoł taki same zabawy naszych starzikow.
Teraz to był łon yno pomnikiym. Stoł na niywielkij gorce nad rzyczkom i dźwigoł do gory ku niebu, dwie suche , wielnoski suche gałyńzie.
Wyglądoł ani jaki samotny pielgrzim, kery dźwignytymi ku chmurom rynkami, prosi o trocha dyszcza dlo siebie i młodego, na poł
suchego lasa sosnowego, kerymu tyż napewno pić sie chciało w taki hyc. Niy było dnia, żeby ludzie niy odwiedzali tego suchego
kolosa. Chruby i wysoki piyń tego dymbu, chneda wszystkich prziciągoł. Jednych, co by swoj monogram na nim wydropać, kerych już
tela było naokoło i wysoko, jak yno kery mog rynkom siągnyć. Inksi, tacy jak moja starka, przichodziyli ku nimu, żeby se swoji młode
lata przipomnieć, kiedy suchy dymb był jeszcze żywym stromym.
Mie i mojich rowniokow, to prziciągały ptoki, kere sie gnioździyły w nim. Nojbardzij nas szpanowały dudki, kere miyszkały w nojwyższyj
dziubli. Trocha niżyj pod nimi i z drugij strony, miały swoja dziubla czorne dziyńdzioły. Piykne to były ptoki, bo miały na łepach
taki czerwone kapelki, - jak biskupy wyglonadajom - dycko starka nom prawiyła. Nojniżyj, ale na tela wysoko, żeby ich żodyn niy szterowoł,
miały dlo siebie nojwynkszo dziubla, wielki sowy. Tych my jednak nigdy niy poradzili ujrzeć, bo w dziyń to w nij spały, zaś w nocy,
kiedy łone lotały, to my zaś spali.
Na te dudki to my poradziyli godzinami zaglądać, jak noszom młodym żarcie i wynoszom kupki. Jak już te młode trocha podrosły, to
żodyn sie z nas niy opowożył bliżyj dymbu podyńść. Młode dudki same wystawiały z dziuble dupeczki i robiyły nom z wiyrchu
bioły, śmierdzący śmiergus.
Jak sie lato skończyło i prziszła jesiyń, skończyło sie chodzynie ku dymbie. Dni sie nom ciągły,
choć coroz pryndzyj sie ćmiyło na dworze. Prziszoł wieczor, to żech dycko starka nagabowoł, żeby nom o dymbie łosprowiała,
kiedy już iść ku nimu niy mogymy. Starka wtedy brała jegliczki, wyciągała skrzinka z kolorowymi kulkami wełny ze sprutych
cwitrow i zaczła sztrykować. Siedziała na swojij zofie, a jo ze siostrami na ziymi kole kaczyce w keryj wesoło goroł łogiyń
i bulgotała na nij woda w czajniku na starczyne ziołka i suszone szupiny z jabek. Kożdy wieczor my pijali te robione
przez nia teje.
Starka dycko zaczynała tak:
- Jak jo była mała, telko prawie jak wy...i zaczynała łosprowiać dalij –
Przichodziyła żech z mojimi kamratkami w te miejsce kole dymba, kaj z wami bez lato teraz chodza. Tyż my sie kompały w tyj
rzyczce. Tyn wielki piyń, kery tam tam dzisioj styrczy nad sośniczkami, był piyknym, zdrowym dymbym. Gałyńzie mioł roztopyrczone
szyroko, aże ku samyj Kamionce. Chocioż trza pedzieć, że rzyczka od tego czasu odeszła doś daleko od niego, bo sztyjc se tego urwiska
przibiyrała i coroz bliżyj ku wsi sie ciśnie.
Tam my sie pod niego do ciynia chowały, jak słońce fest polyło. Deka my se rozciągły i grały my w kamiynie. Brało sie piyńć
biołych kizlokow ze rzyki i ciepało do gory. Potym sie drab rozczapiyrzono rynka nadstawiało i chytało sie na nia te kamiynie.
Co wom tam byda godać, na bezrok jak bydymy nad rzykom, to was w to naucza grać.
Jak żech juz była starszo, to my juzaś ze synkami sie pod nim goniyły. Tam tyż poznałach starzika waszego, kerego wy niy znocie, bo
umar jak wasza mama była jeszcze mało.
To pod tym dymbym dałach mu piyrszy roz kusku, jak mi łobiecoł, że sie łożyni symnom.
Na wieczor, abo w nocy, to my tam niy chodziyły ku dymbie, bo my strach miały. Godali wszyjscy we wsi, że tam straszy. Dużo ludzi z Wielopola
tam posmykało. Mojigo tatulka tyż tam utopek nabroł. Tatulek byli w Żorach na torgu konia sprzedać i potym śli dudom piechty.
Trza było z tym kontmanym wypić sznapsa w szynku, żeby sie koń niy znarowiył. Tam zaś spotkali swojich kamratow i im
sie przeciągło, te przepijanie. Było już dobrze po połnocy, jak sie znojdli kole naszego dymba. Patrzom, a pod dymbym siedzi se
taki mały łeboń i ślimce jak diosi. Aż chełkoł boroczek. Tatulkowi sie żol zrobiyło, że taki mały bajtel siedzi tu som w nocy
pod dymbym ubeczany. Prziszli ku nimu, pogłoskali po głowce i pytajom, czamu ślimce i jeszcze nima w doma pod pierzinom.
Syneczek sie trocha ucholkoł, wejrzoł tatulkowi do łoczy i prawi:
- Wiedzom, mie mamulka posłali po chlyb do piekorza. Dali mi cołkigo talara i przikazowali
żebych reszty niy straciył, a jo ani chleba, ani reszty, ani cołkigo talara nimom.
- Toż czamu ?
- Bo wiedzom, jo zamiast iść do piekorza, poszoł żech ze synkami do Rudy sie łokompać, przeca taki hyc
był popołedniu. Jak żech sie kompoł, to cołki czas tego talara w rynce dzierżoł, ale jak mi gumka z badkow pynkła, toch
musioł drabko chycić te galotki, żeby mi niy spadły. I prawie wtedy mi wyskoczył do rzyki. Wszyjscy my go zrazu szukali, ale żodyn
go niy znaszoł. Teraz mom strach iść dudom, bo mie tatulek spiere jak kwaśne jabko.
- Niy starej sie syneczku ! Jak przidzie na to, dom ci tego talara ! Konia żech dzisioj dobrze sprzedoł, to
mi tam wiela niy ubydzie. Pokoż mi jednak nojprzod, kaj żeś go straciył. W kerym miejscu to było ? Miesiączek dzisioj piyknie świyci,
to możno go bydzie widać, na dnie blyszczeć powiniyn. Przeca strzybny jest.
Syneczkowi zaroz ta markotno mina sie straciyła, przestoł ślimtać i uradowany starzika za
rynka chyciył.
- Podźcie symnom, to wom pokoża, kaj to było. I zakludziył tattulka ku tyj głymboczynie,
kaj Kamionka do Rudy wlatuje. Dno tam jest dycko zamulone, a głymboko żeby wielkigo chopa przikryło.
- To niy som błozna!...Padzieli tatulek – tu go napewno niy znojdymy !...
Wyciągli z kapsy swoj partmanyj i roztwarli szyroko, żeby śniego dobyć tego łobiecanego syneczkowi, talara. Tatulek sie ani
niy naspodzioli, jak łostali bez grosiczka przi duszy. Mały bajtel łokozoł sie utopkiym, kery tak festelnie swojim kopytkiym kopnył
tatulka w rynka, że cołki portmanyj wyfurgnył do gory. Piniondze sie rozpyrskły i ślatowały ani dyszc do rzyki. Prawie w te
same miejsce, w kerym mieli tego talara szukać. Chcieli tatulek zrazu za nimi do tyj rzyki wskoczyć, bo blyszczały na dnie w tym
miesiączkowym świetle. Jednak w łostatnij chwilce sie spamiyntali. O mały figel było by za niyskoro. Chyciyli tatulek utopka
pod pijok i majdykom mu frąkli pod broda. Utopek yno zamiałczoł, wywinył sie im z rynki i drabko do Rudy wskoczył. Miesiączek
tak choby na złosć, tyż za chmury zaszoł i cima sie zaroz tako zrobiyła oszydno. Z Rudy yno łoszkliwy śmiych utopkowy słychać
było. Za chwilka sie do tatulka odzywo:
- Mocie szczyńści starziku, że tyn szkaplyrz na karku mocie, inacyj bych was utopiył,
ani te wasze talary by niy stykły duszyczka wykupić. I tak som moje, niż słonce wyńdzie wszystki se pozbiyrom.
- Od tego czasu tatulek z daleka te miejsce mijali i inkszych przed utopkiym ostrzygali.
***
Jak żech już była wydano i wasza mamulka była tako
jak wy dzisioj, to w jedne lato prziszła wielko burza. Blyskawice walyły z nieba na wszystki strony. Jedna pizła tyż w tyn
dymb i od tego czasu zaczon pomału schnyć. Nojprzod cołko korona uschła, potym coroz niżyj liście traciył i dzisioj sami
widzicie jak wyglądo. Stoji boroczek i do nieba o pomsta woło. W nocy to kole niego dalij utopki ze strzigami i klynkanicami
tańczom, a jaroszki im przigrywajom na flyjtach wiyrzbowych. Niydowno mi somsiadka Klara godała, ze jak śli w nocy ze swojim
chopym z Paruszowca, to kole dymba widzieli jakiś błyndne ogniki lotać. Jak prziśli bliżyj, to widzieli utopkow i strzigi,
jak w glajdy grali i naokoło dymba lotali. Ślypska im tak łostro swiyciły, że zdało sie, że to błyndne łogniki migajom.
Nigdy niyskorzij my tam z kamratami utopkow niy trefiyli, ani żodnych strzig, kere tam w nocy lotały, a już nojbardzij w starczynych
opowiostkach.
My tam przeważnie yno bez dziyń chodziyli, ale yno po to, żeby sie dudkom i dziyńdziołom prziglondać.
Roz piyknego lata, tak jak zawsze prziglądomy sie dudkom, usłyszeli my syryny wyć. Zawsze tak wyły na Silyjzji, jak był fligeralarm.
Dodom do pywnice, kaj my sie dycko kryli, to by my niy dolecieli. W trójka my zostali sami, w lesie kole dymbu. Za jako chwilka
usłyszeli my taki miarowe buczynie, a na modrym, pogodnym niebie, ujrzeli my cołko chmura fligrow. Leciały bardzo wysoko i wyglądały
choby taki małe strzybne maszki, poukłodane na modryj płachcie. Były to amerykański bombowce, kere leciały ściepnyć te swoji bomby
na zakłady chymiczne w Kyndzierzynie, kery sie wtedy nazywoł Heideberg.
Ze strachu schowali my sie w starym dymbie. Przi samyj ziymi, była w nim wypolono tako wielko dziubla. Synki, kerzi tam w lesie
kozy paśli, wypolyli jom kiedyś i chowali sie do nij przed deszczym. Było w nij tela miejsca, że wleźli my wszyjscy do nij,
cołko trójka, Stanik, Zigmont i jo, i jeszcze by stykło dlo jednego, co tak my sie ciśli jak najgłymbij. Za jako chwilka słyszymy
jakis szuszczyni. Stanik, kery był nojgłymbij skryty, pedzioł:
- Utopek ! Na isto utopek ! Słysza go jak nad nami w dziubli sie ruszo...!
To nas teraz dziepiyro krymfy brały, tu w pojszczotku utopek, Stasiek nas rziciom na dwor wycisko, a tam fligry burczom i słychać
dudniyni od bombow. Zigmont piyrszy wyskoczył z dziuble, a jo ze Stanikiym zaroz za nim. Polecieli my na zabito pod tako sośniczka
przi drodze, kero miała szyroko i nisko nad ziymiom swoji gałyńzie roztopyrczone. Zdało nom sie wtedy, ze tam nom nic sie niy
stanie. Wtedy tyż my sie kapli, co to tak szuszczy. Wszystki stromy w lesie były obstrojone lametom, kero durch leciała z nieba.
To te fligry ściepowały, zeby artylerzystom szterong robić przi obliczaniu, jak wysoko lecom. Wtedy to my pojyńcio niy mieli, po co to
ściepujom. Zapomnieli my tyż zaroz o utopku w dymbie i bombach, kerych dudniyni słychać było w cołkim lesie.Zaczli
my zbiyrać ta lameta, bo sie nom przido na chojinka. Bombardowanie jakoś ucichło, a my mieli pełne naryncza lamety. Za chwilka słyszymy
z daleka, jak ktoś nas woło. To moja mama ze zigmontowom nas szukały wylynkane. Dostali my wtedy hiby po rziciach, za to, ze my
dudom niy prziśli.
Potym sie zaczły ciynżki czasy. Coroz czyńścij
ludzie godali, że Rusy majom prziść. Coroz czyńścij my tyż słyszeli ciynżki kanony strzylać. Roz dwa potym wleźli te nasze „wyzwoliciele”.
Młode frelki chowały sie po pywnicach i gymby hasiym se mazały, żeby piyknie niy wyglądać. Wszyjscy my musieli w pywnicach
siedzieć, bo na dworze sztyjc było słychać wybuchy i strzylanie. Siedzieli my przi starce i śpiywli „Pod Twą obronę
...”
Jak Rusy mieli Rybnik wyzwolać, to nas ewakuowali aż do Wilczy, śli my wszyjscy piechty i niyśli ludzie rostoliczne tobołki na
plecach. Nikerzi ciągli ze sobom taki małe wózki, na kerych pierziny mieli i inksze przidajne rzeczy. Mama tyż niosła na plecach
jakis toboł, do dzisij niy wiym co w nim było, a starka cisła szportlik, w kerym siedziała moja najmłodszo siostra.
Zazdrościył żech i wtedy, że niy musi tak jak jo z drugom siostrom deptać kole nij. Nogi mie bolały jak diosi, a sztyjc
my musieli drabko iść. Na Wilczy my miyszkali w jakimś chlywie i jedli my czorny konwiśniok melasom pomazany. Czasym reż
warzono, abo prażuchy trocha szpyrkom postraszone. Wszyndzi pełno Rusow chodziyło, jedyn doł mi rusowa z czerwonom gwiozdkom, pod
kerom siyrp i młotek był namalowany.
Jak my przijechali nazod dudom, to poznać niy szło niczego. Wlezymy do kuchnie, a tam idzie niebo łoglondać bez dach. Wszyndy sie
poniewiyrały jakiś papiory, fotografki rodzinne i garce. Wszystko było pucym zasute. Lecy kaj po izbach poniewiyrały sie krauzy po
kompocie, w kerych nasmolone było. Klamki mosiynżne sie potraciyły, a szolki, kere miały pozłocane hynkle, leżały po kątach
bez nich.
W piyrsze powojynne lato było ciepło jak diosi. Nasz piyń dymbowy dalij stoł na swojim miejscu i zdało mi sie, ze sie jakoś asi.
Kole niego pora sośniczek bez korony stoło, a tego mondrale niy poradziyli cylnoć. Jednak co wojna niy zrobiyła, to dziecka z Wielopola
poradziły dokończyć.
Dudki jak zawsze przileciały z Afryki do swojigo gniozda i napewno ani niy wiedziały, co my tu bez
ta zima wystoli. Tak jak zawsze siedziały na samyj szpicy, roztopyrczały swoji czuby i hukały wesoło. Synkow to tak szpanowało i koniecznie
chcieli sie dostać do jejich dziuble. Chodziyli i kombinowali, jak te młode wybrać. Bo jak sie tu przekonać, ze łone doprowdy tak
śmierdzom, jak starsi ludzie godajom. Przeca niyroz było słychać, jak starki swojim starzikom godajom: „ idź sie stary umyj, bo
śmierdzisz, jak dudek..” A może te młode ni majom czubkow, abo piora majom jaki inksze niż stare, może by go szło w klotce
trzimać...?
Taki myśli im po łepach sztyj chodziły, ale dostać sie do nich niy szło. Dziki gołymbie to nieroz te starsze pachoły wybrali z gniozda,
bo sie wyspinć szło do jejich gniozdow, kere na sośniczkach przewaznie miały. Z dudkami to niy było tak łaps. Wylyźć ze siedym
metrow po chrubym i gołym pniu az do jejich dziuble, to niyszło, choć już niyroz probowali. Arkad. Kery był śnich najstarszy,
przinios nawet jakiś klamry zieleźne, żeby powbijać do dymba, ale te szpice sie krziwiły, jak to próbowali zrobić. Za twarde drzewo,
godoł, nic z tego niy bydzie.
Wpod łon jednak na diobelski pomyślunek, kery wiynkszość tych starszych pachołow poprzyła. Nazbiyrali w lesie pełno granatow,
amunicyje rostolicznego kalibru, a leżało tego wszyndzie pełno po okopach, i poukłodali w tyj dziubli na samym dole dymbu.
Nas bajtli do takich tajymnic niy dopuszczali i sztyjc odganiali od siebie. Jednak przed nami, takimi spryciorzami nic ukryć nie
poradziyli. Dobrze my wiedzieli co sie świyńci. W tyn dziyń, kiedy te starsze synki pośli do lasa w te wiadome miejsce, my tyż
po kryjomu za nimi. Jak byli przi dymbie i coś tam bajstlowali, to my cołki czas lezeli za takom małom goreczkom i świdrzyli
co chwilka na nich. Widzieli my dokładnie, jak Arkad podpolił cindsznora i drabko potym śmiatali ku urwisku. Tam sie skryli i czekali
na to, co stać sie miało. Niy trwało długo i stało sie. Wybuch był pierońsko wielki ! Nas prawie, że ogłuszyło, tymtuplym, że
my byli doś blisko od tego miejsca. Tacy my juzaś szprytni niy byli, żeby to przewidzieć. Mieli my i tak pierzińskie szczyńści,
że sie żodnymu nic niy stało. Przeca mogli my dostać jakim odłamkiym, bo jak sie potym okozało, wszystki sośniczki kole nas miały świyrze
dziury i ślady po odłamkach.
Jeszcze dzisioj mom tyn łobroz przed łoczami. Nojprzod cołki tyn dymb choby sie do gory dźwignył i w tym samym momyncie z łogromnym
hukiym rozlecioł sie na drobne ograbki. Tysiące trzoskow i wiynkszych szczyp ślatowało kole nas choby grad. Długo to z nieba
ślatowało i my sie yno rynkami zasłoniali. Potym prziszoł ku nom taki gryzący i duszący kurz , kery wszystko zasłonił, ze
my sie ani niy widzieli. Jak sie to rozeszło, to my sie samych siebie wylynkali. Pyski my mieli czorne jak kominiorze i pełno trecin
w szkutach na łepie. Zigmont zaczon wrzeszczeć w niebogłosy, my myśleli, że mo rynka urwano, bo trzimoł jom miyndzy kolanami.
Okozało sie że sie pojscoł ze strachu, a łon zasłanioł yno te mokre galoty.
Przilecieli ku nom ci, kerzi to poszykowali. O mały figiel by ich szlak trefiył jak nas ujrzeli. Wziyni nas gibko do rzyki przi
urwisku i umyli nom te ufifrane gymby. Gibko nom kozali lygać na ziym, bo było już słychać głosy ludzi, kerzi nadlatowali ze wsi.
Piyrsi strażacy przijechali na kołach, a za nimi komyndant milicje. Dycko tak było, jak jaki wybuch w lesie nastompiył. Niyroz
jakigo grzibiorza w lesie na minie rozerwało, a czasym koza czy krowa.
Takigo jednak wybuchu downo niy było, żeby we wsi łokna powypadały.
Żadnie to wyglądało, wszyndzi pełno szczypow leżało z tego dymba i pobliskich sośniczek.
Po dudkach śladu niy było. Ludzie zbiyrali na kupki te porozciepowane drzewo, po kere niyskorzij z wozkami przijadom, a my
szukali tych dudkow. Mie sie udało zojść jedne pioro, taki doś wielki żagate i Stanik pedzioł, że to jest szwong od dudka. Długo
żech go na pamiątka w szuflodzie trzimoł. Jak żech za pora lot zaczon znaczki zbiyrać, toch go wyciupoł ze Stanikiym na taki
zielony znaczek z Hitlerym.
Taki był koniec tego starowiecznego dymba, nima tyż tego urwiska nad Kamionkom, nima tyż czystyj wody w rzyce
z pioskowom romplom na dnie. Wszystko jest wodom zalote, bo jaki siedym lot po wojnie zrobiyli tu szpera w tym miejscu. Jak my
wtedy budowali te groble z dornikow, to nom do głowy niy prziszło, ze kiedyś tu tak głymboko bydzie i pływać tu bydymy na
tym zalywie. Nie wiedzioł żech tyż, że te urwisko nad Kamionkom i stary dymb, bydom czynsto w śnikach do mie przichodziły.
Korzynie z tego starego dymba napewno do dzisioj som jeszcze w tym miejscu. Ciekawe, jak głymboko łone siągajom.
Bogdan Dzierżawa "Utopek"
Opowiadanie to zostało nagrodzone II miejscem w konkursie literackim pt:
„W mojej małej ojczyźnie”, ogłoszonym przez Rybnickie Centrum Kultury w Rybniku w roku 1997.
