KALENDARIUM - www.slonsk.de - 08/2001

   SLONSK

Odezwa "Szląsk samodzielna republika!"

KALENDARIUM 

Piotr Kalinowski

pod koniec 1918
Katolik 148/1918
Gazeta Ludowa 12.12.1918

  • Odezwa, która ukazała się w Katoliku nr. 148 pod koniec 1918 roku. Dokładna data odezwy nie jest znana.

  • Gazeta Ludowa o odezwie. Gazeta Ludowa nie należała do koncernu prasowego Napieralskiego.

  • Komentarz do odezwy

  • Informacje z Katolika

Odezwę tę wydrukowano poza Katolikiem równiez i w innych gazetach należących do koncernu prasowego Napieralskiego (Dziennik Śląski, Głos Śląski, i innych).

Wprawdzie Katolik tydzień później wycofał się całkowicie z tego pomysłu, oraz nawet próbował potępić inicjatorów tego przedsięwzięcia, ale odezwa ta była już kolportowana na terenie powiatów Bytomskiego, Tarnogórskiego, Gliwickiego i Lublinieckiego. Niektórzy działacze polscy z terenu powiatu Lublinieckiego narzekali nawet na łamach Katolika na pomysłodawców tego przedsięwzięcia, ponieważ utrudniało ono przyłączenie Górnego Śląska do nowotworzonego Państwa Polskiego. Odezwa ta ukazała się w Katoliku 148/1918. Jest to pierwsza tego typu inicjatywa, i prawdopodobnie na niej opierały się późniejsze plany Rządu Rzeszy z 1919 roku, w sprawie utworzenia Freistaat Oberschlesien. 

Ostatnie wiadomośi.

Śląsk dla Siebie?

W Bytomiu rozszerzano wczoraj odezwę polsko - niemiecką, którą podajemy poniżej w dosłownym brzmieniu, ze wszystkiemi błędami w polskim tekście:

ODEZWA

"Szląsk samodzielna republika!

Na Górno Szląsku tworzi się temczasowe porozumienie między po polsku i po niemicku mówiącemi, żeby Szląsk za samodzielną republikę zaprowadzić. Szląsk ma być jako samowładny do niemieckiego kraju należący.

Mowa urzędowa ma być polska i niemiecką, procztego przynależność kościoła do żądu krajówego ma nieruszoną zostać. Odszczypienie od Berlina ma się wprzyszłym tygodniu uskutecznić.

Schlesien eigene Republik!

Im Oberschlesien sind Einigungsbestrebungen zwischen Deutschen und Polen zwecks Bildung einer deutsch-polnisch Republik Schlesien im Gange. Schlesien soll als selbständiger Bundesstaat dem Deutschen Reiche angegliedert werden.

Als Amtssprache soll die deutsche und polnische Sprache gelten; außerdem darf an dem Verhältnis zwischen, Staat und Kirche nicht gerüttelt werden.“ (Wegen schlechten Lösbarkeit, weiter eine Übersetzung aus dem Polnischen.) Das Abtrennen vom Berlin soll in der nächsten Woche wirksam werden.

Druck vom K. Semer & komp. Tarnowitz"

  • Informacje z Gazety Ludowej

Gazeta Ludowa nie należała do koncernu prasowego Napieralskiego. W jej wydaniu z 12 grudnia 1918 roku są zamieszczone dwie informacje. Jedna to komentarz do powyższej odezwy, a drugi to dementi tyj odezwy przez Rada Ludowa w Bytomiu. Dementi zostało zamieszczone w całej polskojęzycznej prasie górnośląskiej. Oba artykuły pochodzą z jednego numeru gazety z 12.12.1918.

Oświadczenie

Pojawiła się na Górnym Śląsku odezwa bez podpisu: "Śląsk samodzielna republika"

Niemiecki "Volksrat" we Wrocławiu, centrala na prowincję śląską, uwiadamia urzędowo przez biuro Wolfa, że odezwę tę rozszerzają Polacy.

Jako uznani zastepcy ludności poskiej na Śląsku stwierdzamy, że jakielkolwiek styczności z tą odezwą nie mamy i nawet nie wiemy z jakich kół ona pochodzi.

Bytom, 10 XII 1918
Naczelna Rada Ludowa
Wydział Śląski
Śląsk samodzielną republiką?

Na Górnym Śląsku rozszerzają odezwę w języku "polskim" i niemieckim nastepującej treści:

ODEZWA

"Szląsk samodzielna republika!

Na Górno Szląsku tworzi się temczasowe porozumienie między po polsku i po niemicku mówiącemi, żeby Szląsk za samodzielną republikę zaprowadzić. Szląsk ma być jako samowładny do niemieckiego kraju należący.

Mowa urzędowa ma być polska i niemiecką, procztego przynależność kościoła do żądu krajówego ma nieruszoną zostać. Odszczypienie od Berlina ma się wprzyszłym tygodniu uskutecznić.

Schlesien eigene Republik!

Im Oberschlesien sind Einigungsbestretingen wischen Deutschen und Polen zwecks. Bildung einer deutsch - polnisch Republik Schlesien im Ganze. Schlesien soll als selbständiger Bundesstaat em Deutschen Reiche angegliedert werden.

Als Amtssprache soll die deutsche un polnische Sprache gelten; aussender darf an dem Versitnis zwichsen, Staat und kirche nicht gerüttelt Vorstand. DasOberschelsien nicht Berlin dürfte vielleicht schon nächste Woche erfolgen.

Druck vom K. Semer & Komp. Tarnowitz

Nasamprzód zaznaczamy, że takie kaleczenie języka polskiego uważamy za bezczelność i obrazę ludu polskiego na Śląsku. Za późno się wybrali panowie niemcy. Ani republiką śląską ludu naszego od państwa i narodu polskiego nie odłączą, nie da się zwabić obiecankami, że językiem urzedowym bedzie w tej republice oprócz języka niemieckiego także język polski, ani też, że stosunek między kościołem a państwem ma być nienaruszony. Takie sztuki się nie udadzą. Przeciwko takiej republice lud polski na Śląsku oprze się z całą siłą. Według słów Wilsona i kanclerza niemickiego dla Śląska polskiego jedyne miejsce jest w obrębie państwa polskiego.

Dziwną rzeczą jest też fakt, że odezwa niemiecka mówi o niemcach i polakach, podczas gdy w odezwie "polskiej" mowa jest o po polsku i niemicku mówiących. Widocznie jeszcze teraz nie chcą przed ludem naszym przyznać, że jesteśmy polakami.

Zresztą nam nie wiadomo o jakiemś porozumieniu albo raczej o porozumieniu się między polakami i niemcami.

Rada ludowa we Wrocławiu, centrala dla prowincji śląskiej ogłasza przez biuro Wolfa, że odezwę tę rozpowszechnia strona narodowa polska. Takie niedorzeczności może twierdzić człowiek nieograniczonej głupoty albo bezdennej złej woli. Rozum chocby najbardziej tępy powinien przecież tyle wiedzieć, że dążności polaków na Górnym Śląsku idą w zupełnie innym kierunku, a nie w kierunku utworzenia polsko - niemickiej republiki śląskiej. Jak za czasów starych rzadów pruskich rozsiewano i wierzono w każdą choć niedorzeczną plotkę o Polakach, tak samo dzieje się za nowych rządów. Zmieniła się tylko forma, ale nie istota.

Komentarze:

  1. Redaktor Slonsk.de (z dnia 28.8.2001)

    • Chociaż nie jest znana polityczna waga i społeczny zasięg powyższej odezwy, sam fakt jej ukazania się, jej polityczne postulaty  i reakcja niektórych kół jest godna uwagi.

  2. Piotr Kalinowski (z dnia 31.8.2001)

    • Tekst odezwy zostoł spisany przed 10 XII 1918 roku (proszę popatrzeć na datę dementi Rady Ludowej z Bytomia)

    • Tekst tej odezwy został przedrukowany w gazytach z Bytomia (Katolik), Katowic (Gazeta Ludowa), Królewskiej Huty (Dziennik Śląski), Gliwic (Głos Śląski) czy Opola (Gazeta Opolska) a nawet Wrocławia (Breslauer Morgenzeitung). Może jeszcze i w innych gazetach (naleałoby dalej sprawdzić). Autorzy tyj odezwy postarali sie o to, ażeby jaknajwęcej ludzi na Ślonsku ją przeczytało. Te gazyty miały doś szeroki zasięg, Katolika abonowano nawet na Ślonsku Austriackim. Jest wiadomo, że odezwę tą rozdawano w powiatach Lublinieckim, Bytomskim, Tarnogórskim i Gliwickim, wszędzue ukazywała się krytzka przeciwnikow treści odezwy.

    • O autorstwie tyj odezwy posądzały sie nawzajem polska i niymiecka Rada Ludowa (Bytom i Katowice) choć najprawdopodobniej powstała ona w Raciborzu abo Koźlu. Moim zdaniym wydało ją Ślonskie Cetrum, może nawet był w to zamiyszany Lukaschek, ale nigdzie nie znalazlem wzmianki na ten temat. Wiadomo, że wydawca Oberschlesische Kurier był przewodniczoncym delegacji Ślonskij do Masaryka akurat we tyj sprawie, a to była gazeta centowa.

    • Odzew na ta odezwa z obu stron był natychmiastowy. Zarówno Polacyi jak i  Niemcy krytykowali ta idea, chociarz pozniej Niemcy ją popierali (minister Matias Erzberger). Niemieckie gazyty zalecały odczekać, a Polacy od razu sie ostro ją zaatakowały. Tylko Czesi (prezydent Masaryk) popierali ta idea. Ślonzoki mieli zamiar wysłać poselstwo do Ameryki, ale czy do tego doszło na razie trudno mi powiedzieć.

    • W historii Polski znalazłem tylko jedno zdanie o próbach utworzynia ze Ślonska osobnego państwa. Za głównych pomysłodawców tej idei posądzają Polacy dr. Latacza i Lukaschka z Raciborza. Przy tym, ta krótka polska wzmianka pochodzi z 12 tomowego dzieła !